Ахмад Нургулим Сагидулловна – канд. мед. наук, доцент, зав. кафедрой нормальной анатомии НАО Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, г. Алматы, e-mail: nur_ ahmad_64@mail.ru
Байгамысова Динара Сагатпековна – ст. преподаватель кафедры нормальной анатомии НАО Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, г. Алматы, e-mail: d.baygamisova@kaznmu.kz
Оразымбетова Айкен Маратбековна – доцент кафедры нормальной анатомии НАО Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, г. Алматы, e-mail: orazymbetova.a@ kaznmu.kz
ИНТЕНСИВНОСТЬ ИЗМЕНЕНИЙ МОРФОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ ВРЕДНЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ ВНЕШНЕЙ СРЕДЫ
Интегральным показателем здоровья считается физическое развитие, уровень которого тесно связан с экологическими и социально-гигиеническими условиями жизни, подчиняется биологическим законам и отражает общие закономерности роста и развития организма под воздействием окружающей среды. В статье представлены результаты изучения морфологических показателей длины руки и ее звеньев школьников г. Алматы разных гигиенических зон. Авторы представляют статистические данные о влиянии региональных факторов среды на показатели физического развития. Неблагоприятная экологическая обстановка существенно сказывается на школьниках и вызывает напряжение компенсаторно-приспособительных механизмов организма школьников, что в дальнейшем может отразится на показателях работоспособности и здоровье подрастающего поколения.
Keywords in Russian:физическое развитие; школьники; длина руки; возрастные изменения; фактор среды
ТЫШКЫ ЧӨЙРӨНҮН ЗЫЯНДУУ КӨРСӨТКҮЧТӨРҮНӨ ЖАРАША МОРФОЛОГИЯЛЫК КӨРСӨТКҮЧТӨРДҮН ӨЗГӨРҮҮСҮНҮН ИНТЕНСИВДҮҮЛҮГҮ
Ден соолуктун интегралдык көрсөткүчү болуп денени өнүктүрүү эсептелет, анын деңгээли экологиялык жана социалдык-гигиеналык жашоо шарттары менен тыгыз байланышып, биологиялык мыйзамдарга баш ийет жана тышкы чөйрөнүн таасири менен организмдин өсүү жана өнүгүүсүнүн жалпы мыйзам ченемдүүлүктөрүн чагылдырат. Макалада Алматы шаарынын ар түрдүү гигиеналык аймактарындагы мектеп окуучуларынын колдорунун жана анын бөлүктөрүнүн узундугунун морфологиялык көрсөткүчтөрүн изилдөөнүн жыйынтыгы берилди. Авторлор дене түзүлүшүнүн өнүгүүсүнүн көрсөткүчтөрүнө тышкы чөйрөнүн аймактык факторлорунун таасири жөнүндө статистикалык маалыматтарды беришкен. Жагымсыз экологиялык кырдаал мектеп окуучуларына олуттуу таасирин тийгизет жана мектеп окуучуларынын организминин компенсатордук-ыңгайлашуу механизмдеринин чыңалуусуна алып келет, мунун өзү келечекте өсүп келе жаткан муундун иш жөндөмдүүлүгүнө жана ден соолугунун көрсөткүчтөрүнө таасирин тийгизет.
Keywords in Kyrgyz:физикалык өнүгүү; мектеп окуучулары; колдун узундугу; курактык өзгөрүүлөр; чөйрө фактору
INTENSITY OF CHANGES IN MORPHOLOGICAL INDICATORS DEPENDING ON HARMFUL INDICATORS OF THE EXTERNAL ENVIRONMENT
An integral indicator of health is physical development, the level of which is closely related to environmental and sociohygienic living conditions, is subject to biological laws and reflects the general laws of growth and development of the body under the influence of the environment. The article presents the results of studying the morphological indicators of the length of the arm and its links in Almaty schoolchildren of different hygienic zones. The authors present statistical data on the influence of regional environmental factors on indicators of physical development. Adverse environmental situation has a significant impact on schoolchildren and causes tension of compensatory and adaptive mechanisms of the body of schoolchildren, which will later affect the performance and health of the younger generation.
Keywords in English:physical development; schoolchildren; arm length; age-related changes; environmental factor