Рычков Борис Александрович – д-р физ.-мат. наук, профессор кафедры механики им. Я.И. Рудаева естественно-технического факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, e-mail: rychkovba@mail.ru
Гончарова Ирина Витальевна – канд. физ.-мат. наук, доцент кафедры «Высшая математика» естественно-технического факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тел.: +996-558 998777, e-mail: goncharovaiv@mail.ru
КРАТКИЙ КАТАЛОГ МЕХАНИЧЕСКИХ СВОЙСТВ ГОРНЫХ ПОРОД
Рассмотрен метод составления каталога механических свойств горных пород, который содержит сведения о теоретических и экспериментальных значениях пределов прочности при объемном сжатии и при одноосном растяжении и сжатии. Согласно ГОСТ 21153.8–88, паспортом прочности горных пород считается огибающая к предельным кругам Мора. Для построения паспорта прочности использованы экспериментальные данные для разнообразных горных пород. Аппроксимация экспериментальных данных осуществлена на основе критерия прочности Дуйшеналиева–Койчуманова. Приведена методика определения материальных констант, входящих в используемый критерий прочности. Показано, что при этом процедуру построения паспорта прочности горных пород, предусмотренную ГОСТ 21153.3–88, можно упростить.
Keywords in Russian:критерий прочности; огибающая предельных кругов Мора; плоскость среза
ТОО ТЕКТЕРИНИН МЕХАНИКАЛЫК КАСИЕТТЕРИНИН КЫСКАЧА КАТАЛОГУ
Макалада тоо тектеринин механикалык касиеттеринин каталогун түзүү ыкмасы каралат, анда жапырт кысуудагы жана бир октуу чыңалуудагы жана кысуудагы эң жогорку бекемдиктин теориялык жана эксперименталдык маанилери жөнүндө маалымат камтылган. МАМСТ 21153.8–88ге ылайык, Мордун чектүү чөйрөлөрүн айланып өтүү тоо тектеринин бекемдигинин паспорту болуп эсептелет. Күч паспортун түзүү үчүн ар түрдүү тоо тектери боюнча эксперименталдык маалыматтар колдонулган. Эксперименттик маалыматтарды жакындаштыруу Дуйшеналиев-Койчумановдун бекемдик критерийинин негизинде жүргүзүлдү. Колдонулган бекемдик критерийине кирген материалдык константаларды аныктоонун ыкмасы берилген. Бул учурда, МАМСТ 21153.3-88 тарабынан каралган тоо тектеринин бекемдигинин паспортун түзүү жол-жобосу жөнөкөйлөштүрүлүшү мүмкүн экендиги көрсөтүлгөн.
Keywords in Kyrgyz:күч критерийи; Мордун чектүү чөйрөлөрүн айланып өтүү; кесилген тегиздик
BRIEF CATALOG OF MECHANICAL PROPERTIES OF ROCKS
The method of compiling a catalog of the mechanical properties of rocks is considered, which reflects information about the theoretical and experimental values of the ultimate strength in bulk compression and in uniaxial tension and compression. According to GOST 21153.8–88, the envelope to Mohr’s limiting circles is considered to be a rock strength passport. In this article, experimental data for various rocks are used to build a strength passport. Approximation of experimental data was carried out on the basis of the Duishenaliev-Koichumanov strength criterion. The method of determining the material constants included in the strength criterion used is given. It is shown that in this case, the procedure for constructing a rock strength passport provided for by GOST 21153.3–88 can be simplified.
Keywords in English:strength criterion; envelope of Mohr’s limiting circles; shear plane