Мукасов Ысманалы Мукасович – д-р филос. наук, профессор, академик, зав. отделом национальной и зарубежной философии Института философии им. А. Алтмышбаева Национальной академии наук Кыргызской Республики, г. Бишкек, тел.: +996-556 994990, е-mail: kozubayev53@gmail.com
Козубаев Осконбай Козубаевич – канд. филос. наук, профессор, зав. отделом онтологии и гносеологии Института философии им. А. Алтмышбаева Национальной академии наук Кыргызской Республики, г. Бишкек, тел.: +996-772 515167, е-mail: kozubayev53@gmail.com
ЭМПИРИЧЕСКАЯ ЭТИКА КЫРГЫЗСКИХ ЛЕГЕНДАРНЫХ МЫСЛИТЕЛЕЙ: ФИЛОСОФСКАЯ РЕКОНСТРУКЦИЯ
С позиции философской реконструкции проводится анализ морально-этических воззрений легендарных мыслителей в истории общественной мысли кыргызского народа Асана Кайгы, Токтогула Ырчы, Толубая Сынчы и Санчы Сынчы. Несмотря на то, что их мировоззрение, наполненное добродетельной этической сущностью, было сформировано в Средние века, оно оказало огромное влияние на умы их многочисленных почитателей талантов и передавалось из поколения в поколение, сохраняясь веками в народной памяти. Их творчество пронизано идеей строительства справедливого общественного строя, об этом были их чаяния и мечты. Многие провидческие философские идеи легендарных мыслителей созвучны с современными призывами и благими намерениями, связанными со строительством развитого кыргызского государства в XXI веке.
Keywords in Russian:легендарные мыслители; кочевое общество; мораль; этика; философия; мысль; понятие; Асан Кайгы; Токтогул Ырчы; Толубай Сынчы; Санчы Сынчы
КЫРГЫЗДЫН ЛЕГЕНДАРЛУУ ОЙЧУЛДАРЫНЫН ЭМПИРИКАЛЫК ЭТИКАСЫ: ФИЛОСОФИЯЛЫК РЕКОНСТРУКЦИЯЛОО
Макалада кыргыз элинин салттуу руханий маданиятында жана коомдук ойлом тарыхында өзгөчө бир баскыч катары белгилүү болгон легендарлуу деп аталган Асан Кайгы, Токтогул Ырчы, Толубай Сынчы, Санчы Сынчы сыяктуу ойчулдардын моралдык-этикалык көз караштары философиялык реконструкциялоо өңүтүнөн талдоого алынат. Алардын изгилүү адеп-ахлактык маңызга каныккан, көчмөн доордо калыптанган ой толгоолору эчендеген урпактардын санаа-сезиминен, ой элегинен сыдырылып өтүп, калктын жадында кылымдап сакталып келе жатат. Алар адилеттүү коомду куруу идеясын көңүл көрөңгөлөрүндө уялатып, туу катары көтөрүшкөн. Көрөгөч көсөм ойчулдардын философиялык идеяларга карк болгон акыл-накылдары XXI кылымда өнүккөн Кыргыз мамлекетин куруу деген улуттук ураан менен үндөшүп турат.
Keywords in Kyrgyz:легендарлуу ойчулдар; көчмөн коом; мораль; этика; философия; ойлом; түшүнүк; Асан Кайгы; Токтогул Ырчы; Толубай Сынчы; Санчы Сынчы
EMPIRICAL ETHICS OF KYRGYZ LEGENDARY THINKERS: A PHILOSOPHICAL RECONSTRUCTION
The article analyzes the moral and ethical views of the legendary thinkers Asan Kaigy, Toktogul Yrchy, Tolubai Synchy and Sanchy Synchy, mentioned in the history of social thought of the Kyrgyz people, from the position of philosophical reconstruction. Saturated with a virtuous ethical essence and formed in the Middle Ages, their worldviews, passing through the minds and hearts of countless generations, have been preserved in people’s memory for centuries. They raised as a banner the idea of building a just social system and cherished it in their aspirations and dreams. Containing certain visionary philosophical ideas of legendary thinkers, they are consonant with the modern slogan about the construction of a developed Kyrgyz state in the XXI century.
Keywords in English:legendary thinkers; nomadic society; morality; ethics; philosophy; thought; concept; Asan Kaigy; Toktogul Yrchy; Tolubai Synchy; Sanchy Synchy