Насырова-Богубаева Асель Александровна – зав. отделом послевузовского медицинского образования Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, Кыргызская Республика, тел.: +996-550 707760, e-mail: asel220784@yandex.com
Абдумаликова Инобатхон Абдусаттаровна – канд. мед. наук, доцент кафедры патологической физиологии медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, Кыргызская Республика, тел.: +996-555 660628, е-mail: speleolog53@mail.ru
Шидаков Юсуф Хаджи-Махмудович – канд. мед. наук, академик и вице-президент Международной академии традиционной и экспериментальной медицины Министерства здравоохранения Кыргызской Республики, зав. лабораторией моделирования патологических процессов медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, Кыргызская Республика, тел.: +996-559 045976, e-mail: ychidakov@mail.ru
ВЛИЯНИЕ ЭЛЕКТРОМАГНИТНОГО ИЗЛУЧЕНИЯ НА КИСЛОТНО-ОСНОВНОЕ СОСТОЯНИЕ И КИСЛОРОДТРАНСПОРТНУЮ ФУНКЦИЮ КРОВИ В ВЫСОКОГОРЬЕ
На белых беспородных крысах-самцах изучено изменение кислотно-основного состояния и кислородтранспортной функции крови под действием электромагнитных излучений открытой распределительной установки «ОРУ-35» в высокогорье (3200 м над ур. моря). В результате установлено, что под действием электромагнитных излучений в высокогорье нарастает концентрация молочной кислоты и уменьшение буферных оснований в артериальной крови. Одновременно снижается скорость транспорта кислорода артериальной кровью и скорость потребления кислорода тканями по сравнению с данными, полученными у контактных животных в высокогорье и низкогорье. Изменения кислотно-основного состояния и кислородтранспортной функции крови отражается на микроциркуляторном русле миокарда. Это выражается активацией функции сосудов Вьессена Тебезия, что приводит к раскрытию их анастомозов с системой венечного круга кровообращения. В результате облегчается отток венозной крови из миокарда.
Keywords in Russian:электромагнитные излучения; кислотно-основное состояние; кислородтранспортная функция крови; высокогорье
БИЙИК ТООЛУУ АЙМАКТА КАНДЫН КЫЧКЫЛДУУ-НЕГИЗИ АБАЛЫНА ЖАНА КЫЧКЫЛТЕК ТАШУУ ФУНКЦИЯСЫНА ЭЛЕКТРОМАГНИТТИК НУРЛАНУУНУН ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
Бийик тоолуу аймакта (деңиз деңгээлинен 3200 м бийиктикте) ак, тукумсуз эркек келемиштерде ачык бөлүштүрүүчү түзүлүштөн «ORU-35» электромагниттик нурлануунун таасири астында кандын кычкылдуу-негизги абалынын жана кычкылтек ташуу функциясынын өзгөрүшү изилденген. Натыйжада электромагниттик нурлануунун таасири астында бийик тоолуу аймактарда сүт кислотасынын концентрациясы жогорулап, артериялык кандагы буфердик негиздер азайганы аныкталган. Ошол эле учурда артериялык кандын кычкылтек ташуу ылдамдыгы жана ткандардын кычкылтек керектөө ылдамдыгы бийик тоолуу жана жапыз тоолордогу байланыш жаныбарлардан алынган маалыматтарга салыштырмалуу төмөндөйт. Кандын кычкылдуу-негизги абалынын жана кычкылтек ташуу функциясынын өзгөрүшү миокарддын микроциркулятордук каналында чагылдырылат. Бул Вьессен Тебезия кан тамырларынын функциясынын активдешүүсү менен көрсөтүлөт, бул алардын анастомоздорунун коронардык кан айлануу системасы менен ачылышына алып келет. Натыйжада миокарддан веноздук кандын агып чыгышы жеңилдейт.
Keywords in Kyrgyz:электромагниттик нурлануулар; кычкылдуу-негизги абалы; кандын кычкылтек ташуу функциясы; бийик тоолуу аймак
THE EFFECT OF ELECTROMAGNETIC RADIATION ON THE ACID-BASE STATE AND THE OXYGEN-TRANSPORTED FUNCTION OF THE BLOOD IN THE HIGHLANDS
Changes in the acid-base state and oxygen transport function of the blood under the influence of electromagnetic radiation from the open distribution installation "ODI-35" in the highlands (3200 m above sea level) were studied using white outbred male rats. As a result, it was found that under the influence of electromagnetic radiation at high altitudes, the concentration of lactic acid increases and the buffer bases in arterial blood decrease. At the same time, the rate of oxygen transport by arterial blood and the rate of oxygen consumption by tissues decreases, compared with data obtained from contact animals in high mountains and low mountains. Changes in the acidic state and oxygen-transported blood function are reflected in the microcirculatory channel of the myocardium. This is expressed by the activation of the vascular vascular function to you, which leads to the disclosure of their anastomoses with the system of the cornflow circle. As a result, the outflow of venous blood from the myocardium is facilitated.
Keywords in English:electromagnetic radiation; acid-abbreal condition; oxygen-transported function of blood; highlands