Сумароков Леонид Иванович – канд. ист. наук, советник ректора по вопросам историко-культурного наследия Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, Кыргызская Республика, тел.: +996-772 196182, e-mail: sumarokov@krsu.edu.kg
К ИСТОРИИ УЧАСТИЯ КИРГИЗСКОЙ ССР В КОСМИЧЕСКИХ ПРОЕКТАХ СССР
В 1960–1980 гг. Киргизская ССР активно участвовала в проектах, которые СССР реализовывал в сфере освоения космоса. Благодаря этому в республике было сформировано важное направление – создание научных приборов для космических исследований. Разработанные образцы приборов эффективно применялись на советских космических кораблях при исследованиях Луны, Венеры, Марса. Приборы и другие изделия, сконструированные и изготовленные сотрудниками Академии наук Киргизской ССР и Особого конструкторского бюро Института космических исследований Академии наук СССР, позволили советской науке добиться выдающихся успехов в исследованиях космоса. Космический феномен Киргизии даёт ей право рассматривать свои перспективы участия в международных космических программах, в первую очередь в рамках ЕАЭС.
Keywords in Russian:Киргизская ССР; космонавты; космический феномен; космические исследования; “Луна-24”; ОКБ ИКИ Академии наук СССР; буровой автомат; приборы
СССРДИН КОСМОСТУК ДОЛБООРЛОРУНДА КЫРГЫЗ ССРинин КАТЫШУУСУНУН ТАРЫХЫНА КАРАЙ
1960–1980-жылдары Кыргыз ССРи космосту өздөштүрүү чөйрөсүндө СССР ишке ашырган долбоорлорго активдүү катышкан. Ушунун аркасында республикада маанилүү багыт – космостук изилдөөлөр үчүн илимий шаймандарды түзүү калыптанды. Иштелип чыккан шаймандардын үлгүлөрү советтик космостук кемелерде Айды, Венераны, Марсты изилдөөдө натыйжалуу колдонулган. Кыргыз ССРинин Илимдер академиясынын жана СССР Илимдер академиясынын космосту изилдөө институтунун атайын конструктордук бюросунун кызматкерлери тарабынан конструкцияланган жана даярдалган шаймандар жана башка буюмдар советтик илимге космосту изилдөөдө көрүнүктүү ийгиликтерге жетишүүгө мүмкүндүк берди. Кыргызстандын космостук феномени ага биринчи кезекте ЕАЭБдин алкагында эл аралык космостук программаларга катышуу келечегине укук берет.
Keywords in Kyrgyz:Кыргыз ССРи; космонавттар; космостук кубулуш; космостук изилдөөлөр; “Луна-24”; СССР Илимдер академиясынын Космосту изилдөө институтунун атайын конструктордук бюросу; бургулоочу автомат; шаймандар
TO THE HISTORY OF PARTICIPATION OF THE KYRGYZ SSR IN SPACE PROJECTS OF THE USSR
In 1960–1980 the Kirghiz SSR actively participated in projects that the USSR implemented in the field of space exploration. Thanks to this, an important direction was formed in the republic - the creation of scientific instruments for space research. The developed samples of instruments were effectively used on Soviet spacecraft during exploration of the Moon, Venus, and Mars. Instruments and other products designed and manufactured by employees of the Academy of Sciences of the Kirghiz SSR and the Special Design Bureau of the Institute of Space Research of the USSR Academy of Sciences allowed Soviet science to achieve outstanding success in space expels. The space phenomenon of Kyrgyzstan gives it the right to consider its prospects for participation in international space programs, primarily within the framework of the EAEU.
Keywords in English:Kirghiz SSR; cosmonauts; space phenomenon; space research; “Luna-24”; OKB IKI of the USSR Academy of Sciences; drilling machine; instruments