Date portal
« Vestnik KRSU»

Проведен анализ современных подходов к проектированию и эксплуатации гидротехнических сооружений (ГТС), направленных на снижение их экологического воздействия и адаптацию к изменяющимся климатическим условиям. Особое внимание уделено внедрению экологически ориентированных решений на инновационные конструктивные элементы, а также технологии автоматизации, включая прогнозирующие модели и системы гидродинамической защиты водозаборных сооружений на горных реках. Рассмотрена возможность интеграции возобновляемых источников энергии, включая солнечные и ветровые установки, в состав гидроэнергетических объектов для устойчивого использования ресурсов и сокращения углеродного следа. Рассматривается мировой опыт применения таких решений, подтверждающий их эффективность для восстановления экосистем и улучшения состояния водных объектов. Предложены специальные методы проектирования ГТС для условий Кыргызстана, характеризующегося горным рельефом и активными эрозионными процессами.

гидротехнические сооружения; экологическая оптимизация; устойчивое развитие; регулирование стока воды; водозаборное сооружение; гидроэлектростанция; инновации в строительстве

Макала гидротехникалык курулуштарды (ГТК) долбоорлоого жана эксплуатациялоого, алардын айлана-чөйрөгө тийгизген таасирин төмөндөтүүгө жана өзгөрүп жаткан климаттык шарттарга ыңгайлашууга багытталган заманбап ыкмаларды талдоого арналган. Өзгөчө көңүл инновациялык структуралык элементтер үчүн экологияга багытталган чечимдерди, ошондой эле автоматташтыруу технологияларын, анын ичинде болжолдоочу моделдерди жана суу алуучу конструкцияларды гидродинамикалык коргоо системаларын ишке ашырууга бурулат. Ресурстарды туруктуу пайдаланууну камсыз кылуу үчүн энергиянын кайра жаралуучу булактарын, анын ичинде күн жана шамалды гидроэнергетикалык объекттерге интеграциялоого басым жасалат. Мындай чечимдерди колдонуунун дүйнөлүк тажрыйбасы каралып, алардын экосистемаларды калыбына келтирүү жана суу объектилеринин абалын жакшыртуу үчүн натыйжалуулугун тастыктайт. Кыргызстандын тоолуу рельефи жана активдүү эрозия процесстери менен мүнөздөлгөн шарты үчүн гидротехникалык курулуштарды долбоорлоонун алардын туруктуулугун жана экологиялык шайкештигин жогорулатууга багытталган атайын методдору сунуш кылынган. Изилдөөнүн натыйжалары суу ресурстарын башкаруунун эффективдүү системаларын түзүүгө жана климаттык тобокелдиктерди кыскартууга көмөктөшүүчү экологиялык жана инженердик аспектилерди айкалыштырган комплекстүү мамиленин маанилүүлүгүн белгилейт. Берилген корутундулар жана сунуштар гидротехникалык курулуштарды модернизациялоо жана глобалдык экологиялык көйгөйлөрдүн шартында суу ресурстарын башкаруу үчүн колдонулушу мүмкүн.

гидротехникалык курулуштар; экологиялык оптималдаштыруу; туруктуу өнүгүү; суунун агымын жөнгө салуу; суу алуучу курулма; гидроэлектростанция; курулуштагы инновациялар

The analysis of modern approaches to the design and operation of hydraulic structures (HGT) aimed at reducing their environmental impact and adapting to changing climatic conditions is carried out. Special attention is paid to the implementation of environmentally oriented solutions for innovative structural elements, as well as automation technologies, including predictive models and systems of hydrodynamic protection of intake structures on mountain rivers. The possibility of integrating renewable energy sources, including solar and wind installations, into hydropower facilities for the sustainable use of resources and reduction of the carbon footprint has been considered. The article considers the global experience of using such solutions, confirming their effectiveness for restoring ecosystems and improving the condition of water bodies. Special methods of HGT design are proposed for the conditions of Kyrgyzstan, characterized by mountainous terrain and active erosion processes.

hydroengineering; ecological optimization; sustainable development; water flow management; water intake; hydroelectric power plant; construction innovation