Date portal
« Vestnik KRSU»

Эпос “Манас” благодаря своему масштабному и фантастически богатому содержанию, а также красоте и богатству словесного, художественного и визуального мастерства занимает достойное место среди таких эпических памятников, как древнегреческие “Илиада” и “Одиссея”, индийские “Махабхарата” и “Рамаяна”, шумерский “Гильгамеш”, немецкая “Песнь о Нибелунгах”, финская “Калевала”, англосаксонский “Беовульф”, древнерусский “Вольга Святославович”, арабский “Тысяча и одна ночь”, эфиопский “Кебра Негаст”, древнеисландская “Старшая Эдда”, и другие великие эпические произведения. Сравнительные исследования эпоса “Манас” с мировыми эпическими произведениями способствуют его более глубокому и всестороннему раскрытию. По словам исследователей, в Средние века предки кыргызов входили в состав Великого Тюркского каганата, который поддерживал культурные связи со многими странами, включая Индию. Об этом свидетельствуют многочисленные исследования. В статье проведён сравнительный анализ великого эпоса индийского народа “Махабхарата” (“Повесть о Великом Бхарате”) в переводе Нургазы Кемелбаева и Кеңеша Жусупова с эпосом “Манас” в варианте Ашыма Жакыпбекова под названием “Теңири Манас”. Исследование направлено на выявление сходств и различий их прозаических версий. Исследование типологических параллелей между индийским эпосом “Махабхарата” и эпосом “Манас” может ещё глубже раскрыть оригинальность эпоса “Манас”, поскольку благодаря культурным, историческим и ментальным особенностям народов мира каждый отдельный эпос является уникальным памятником с неповторимыми чертами.

эпос; индийский эпос «Махабхарата»; эпос «Манас»; типологические параллели; сюжетные сходства и различия; сравнительное исследование; эпосы народов мира

«Манас» баатырдык эпосу өзүнүн масштабдуу жана фантастикалык зор мазмуну боюнча, сөздүк көркөм жана визуалдык чеберчиликтин кооздугу жана байлыгы боюнча байыркы гректердин «Илиада» жана «Одиссея», индиялык «Махабхарата», «Рамаяна», шумерлердин «Гильгамеш», немецтердин «Нибелунгдардын ырлары», финдердин «Калевала», англосаксондуктардын «Беовульф», байыркы орустардын «Вольга Святославович», арабтардын «Миң бир түн», эфиоптордун «Кебра Негаст», байыркы исландыктардын «Улуу Эдда» эпосу ж. б. ушул сыяктуу эпикалык мурастар менен катар татыктуу орунду ээлеп турат. «Манас» эпосун дүйнөлүк эпостор менен салыштырып изилдөөлөр эпостун дагы да ар тараптуу ачылышына салым кошот. Изилдөөчүлөрдүн айтымында, орто кылымдарда кыргыздардын ата-бабалары түрктөрдүн Улуу каганатынын курамында болуп, ал көптөгөн өлкөлөр, анын ичинде Индия менен маданий байланышта болгону жөнүндө изилдөөлөр бар. Макалада Нургазы Кемелбаев, Кеңеш Жусуповдун котормосундагы индус элинин улуу эпосу «Махабхарата» (“Улуу Бхарата жөнүндөгү баян”) менен «Манас» эпосунун Ашым Жакыпбековдун вариантында «Теңири Манас» чыгармасы салыштырма талдоого алынып, алардын кара сөз түрүндөгү варианттарынын окшоштуктарды жана айырмачылыктарды аныктоого багытталган. Индиялыктардын «Махабхарата» эпосу менен «Манас» эпосундагы типологиялык параллелдердин бар экендигин изилдөө «Манас» эпосунун оригиналдуулугун дагы да ачып бере алат, анткени дүйнө элдеринин маданий, тарыхый жана менталдык өзгөчөлүктөрүнүн аркасында ар бир жеке эпос өзгөчө эстелик жана кайталангыс өзгөчөлүктөргө ээ болот.

эпос; «Махабхарата» индия эпосу; «Манас» эпосу; типологиялык параллелдер; сюжеттик окшоштуктар жана айырмачылыктар; салыштырып изилдөө; дүйнө элдеринин эпостору

The epic “Manas”, due to its grand scale and fantastically rich content, as well as the beauty and richness of its verbal, artistic, and visual mastery, holds a worthy place among such epic masterpieces as the ancient Greek “Iliad and Odyssey”, the Indian “Mahabharata” and “Ramayana”, the Sumerian “Gilgamesh”, the German “Song of the Nibelungs”, the Finnish “Kalevala”, the Anglo-Saxon “Beowulf”, the Old Russian “Volga Svyatoslavovich”, the Arabic “One Thousand and One Nights”, the Ethiopian “Kebra Nagast”, the “Old Icelandic Poetic Edda” and other great epic works. Comparative studies of the epic Manas in relation to world epic works contribute to its deeper and more comprehensive understanding. According to researchers, in the Middle Ages, the ancestors of the Kyrgyz were part of the Great Khaganate of the Turks, which maintained cultural ties with many countries, including India. This is evidenced by the conducted research. The article presents a comparative analysis of the great Indian epic “Mahabharata” (The Story of Great Bharata) in the translation by Nurgazy Kemelbaev and Kenesh Jusupov with the Kyrgyz epic “Manas” in the version of Ashym Zhakypbekov, titled Teniri Manas. The study aims to identify the similarities and differences between their prose versions. The research on typological parallels between the Indian epic “Mahabharata” and the epic “Manas” can further reveal the originality of Manas, as each epic is a unique literary monument with distinctive features, shaped by the cultural, historical, and mental characteristics of the peoples of the world.

epic; Indian epic “Mahabharata”; epic “Manas”; typological parallels; plot similarities and differences; comparative study; world epics