Ильичев Павел Вадимович – с.н.с., зав. лабораторией перспективных аппаратурных разработок ФГБУН Научная станция РАН в г. Бишкеке, тел.: +996-555 233951, e-mail: pavel.v1953@mail.ru
Бобровский Владимир Владимирович – научный сотрудник лаборатории перспективных аппаратурных разработок ФГБУН Научная станция РАН в г. Бишкек, тел.: +996-550 917911, e-mail: bvlad77@mail.ru
ВАРИАЦИИ УРОВНЯ НЕЛИНЕЙНЫХ ИСКАЖЕНИЙ ЭЛЕКТРИЧЕСКИХ СИГНАЛОВ В ЗЕМНОЙ КОРЕ КАК КОНТРОЛИРУЕМЫЙ ПАРАМЕТР ГЕОФИЗИЧЕСКОГО МОНИТОРИНГА
С помощью математического моделирования работы геоэлектроразведочного измерительного комплекса с шумоподобными зондирующими сигналами выявлена линейная связь амплитуды импульсов «структурных помех», возникающих при корреляционной обработке регистрируемых измерительным комплексом сигналов становления поля с нелинейностью передаточных характеристик узлов и блоков измерительной системы, включая объект исследования – земную кору. Доказана возможность измерения малых вариаций нелинейных искажений, вносимых земной корой в регистрируемые сигналы при значительных, но стабильных (не изменяющихся во времени и под действием внешних факторов) параметрах нелинейности передаточных характеристик измерительной аппаратуры. Предложено использовать получаемые вариации нелинейных искажений, вносимых земной корой, в качестве контролируемого параметра в системах электромагнитного мониторинга напряженнодеформированного состояния земной коры.
Keywords in Russian:шумоподобные сигналы; геоэлектроразведка; корреляционная обработка сигналов; «структурные помехи».
ЖЕР КЫРТЫШЫНДАГЫ ЭЛЕКТР СИГНАЛДАРЫНЫН СЫЗЫКТУУ ЭМЕС БУЗУЛУУЛАРЫНЫН ДЕҢГЭЭЛИНИН ВАРИАЦИЯСЫ ГЕОФИЗИКАЛЫК МОНИТОРИНГДИН КӨЗӨМӨЛДӨӨЧҮ ПАРАМЕТРИ КАТАРЫ
Добуш сыяктуу текшерүүчү сигналдары бар геологиялык-электрдик чалгындоочу ченөөчү комплекстин ишин математикалык моделдөөнүн жардамы менен ченөөчү комплексте катталган талаанын калыптануу сигналдарын корреляциялык иштеп чыгууда келип чыккан «структуралык тоскоолдуктар» импульстарынын амплитудасы менен ченөөчү блоктун түйүндөрүнүн жана блокторунун, анын ичинде изилдөөнүн объектиси – жер кыртышынын өткөргүч мүнөздөмөсүнүн сызыктык эместиги менен сызыктык байланышы аныкталды. Ченөөчү аппаратуранын өткөргүч мүнөздөмөсүнүн олуттуу, бирок туруктуу (убакыттын өтүшү жана тышкы факторлордун таасири менен өзгөрбөгөн) сызыктуу эмес параметрлеринде катталган сигналдарга жер кыртышы тарабынан киргизилген сызыктуу эмес бузулуулардын кичи ариацияларынын өзгөрүү мүмкүнчүлүгү далилденди. Жер кыртышы тарабынан киргизилген сызыктуу эмес бузулуулардын вариацияларын жер кыртышынын чыңалып, деформацияланган абалына элетромагниттик мониторинг жүргүзүү системаларында көзөмөлдөөчу параметр катары пайдаланса болот.
Keywords in Kyrgyz:добуш сыяктуу сигналдар; геологиялык-электрдик чалгындоо; сигналдарды корреляциялык иштеп чыгуу; «структуралык тоскоолдуктар».
NONLINEAR DISTORTIONS LEVEL VARIATIONS OF ELECTRICAL SIGNALS IN THE EARTH CRUST AS CONTROLLED GEOPHYSICAL MONITORING PARAMETER
By means of mathematical modeling of work of the geoelectroprospecting measuring complex with the noise probing signals linear communication of amplitude of impulses of the «structural interference» arising at correlation processing of the signals of formation of the field registered by a measuring complex with nonlinearity of transfer characteristics of
knots and blocks of a measuring system including a research object – crust is revealed. The possibility of measurement of small variations of the nonlinear distortions brought by crust in the registered signals at considerable, but stable (not changing in time and under the influence of external factors) parameters of nonlinearity of transfer characteristics of the measuring equipment is proved. It is offered to use the received variations of the nonlinear distortions brought by crust as controlled parameter in the systems of electromagnetic monitoring of the intense deformed condition of crust.
pseudo noise signal; geoelectric exploration; correlation signal processing; «structural interference».