Чешев Михаил Евгеньевич – м.н.с. лаборатории моделирования энергонасыщенных сред ФГБУН Научная станция РАН в г. Бишкеке, ст. лаборант лаборатории плазменных технологий КРСУ, тел.: +996-554 383001, e-mail: cheshevmihail@yandex.ru
Имашев Санжар Абылбекович – канд. физ.-мат. наук, доцент кафедры физики и микроэлектроники КРСУ, с.н.с. лаборатории моделирования энергонасыщенных сред ФГБУН Научная станция РАН в г. Бишкеке, тел.: +996-555 757421, e-mail: sanjar_imashev@krsu.edu.kg
МЕТОДИКА ОПРЕДЕЛЕНИЯ НАПРАВЛЕННОСТИ СИГНАЛОВ ГЕОАКУСТИЧЕСКОЙ АКТИВНОСТИ НА ПРИМЕРЕ ИМИТАЦИОННЫХ СОБЫТИЙ
Представлены результаты анализа серии имитационных событий, зарегистрированные геоакустическим датчиком А1638 на территории Научной Станции РАН. На основе данных горизонтальных каналов (X, Y) были построены распределения направлений прихода геоакустической волны в виде круговых гистограмм. Все серии показали преимущественное направление, совпадающее с расположением пунктов генерации сигнала относительно пункта приема. Некоторый разброс углов вокруг преимущественного направления обусловливался перепадом высот между исходной точкой генерации сигнала и геофона, неоднородностью объема коренной
породы, а также эффектом за счет реверберации. Предложенная методика обработки данных геофона может быть использована для определения преимущественных направлений прихода акустических откликов во время проведения электромагнитных зондирований земной коры с помощью электроразведочной генераторной установки (ЭРГУ-600-2).
геоакустический сигнал; диаграмма направленности; геофон; круговая гистограмма.
ИМИТАЦИЯЛЫК ОКУЯЛАРДЫН МИСАЛЫНДА ГЕОАКУСТИКАЛЫК АКТИВДҮҮЛҮКТӨГҮ СИГНАЛДАРДЫН БАГЫТЫН АНЫКТОО ЫКМАСЫ
Бул макалада Россия Илимдер Академиясынын Илимий станциясынын аймагында А1638 геоакустикалык датчиги менен каттталган имитациялык окуялардын сериясына талдоо жүргүзүүнүн жыйынтыктары берилди. Горизонталдык каналдардын (X; Y) маалыматтарынын негизинде тегерек гистограмма түрүндөгү геоакустикалык толкундардын келүү багыттарынын бөлүштүрүлүшү түзүлдү. Бардык сериялар артыкчылыктуу багытты көрсөтүштү; ал багыт боюнча сигналдарды генерациялоо пункттары менен кабыл алуу пункттарынын жайгашуусу бири-бирине дал келет. Артыкчылыктуу багыттын айланасында айрым бурчтардын чыгышы сигналдын генерациясынын баштапкы чекити менен геофондун ортосундагы бийиктиктин өзгөрүшү; түпкү жер тегинин көлөмүнүн ар кыл болушу; ошондой эле реверберациянын эсебинен натыйжанын болушу менен шартталган. Геофондун маалыматтарын иштеп чыгуу боюнча сунушталган методиканы электр чалгындоочу генератордун (ЭРГУ-600-2) жардамы менен жер кыртышын электромагниттик изилдөө мезгилинде акустикалык сигналдардын артыкчылыктуу багыттарын аныктоо үчүн пайдаланса болот.
Keywords in Kyrgyz:геоакустикалык сигнал; багытталуу диаграммасы; геофон; тегерек гистограмма.
PROCEDURE FOR DETERMINING ORIENTATION OF SIGNALS OF GEOACOUSTIC ACTIVITY ON THE EXAMPLE OF IMITATION EVENTS
The paper presents the results of analyzed series of simulation events registered by A1638 geoacoustic sensor on the territory of Research Station of RAS. The authors constructed direction distribution of geoacoustic wave arrival in the form of circular histograms on the basis of horizontal channels (X, Y) data. All series showed a predominant direction, which coincides with location of the signal generation points in relation to receiving point. Some variation in angles around the predominant direction was due to elevation difference between the initial point of the signal generation and geophone, heterogeneity of the volume of the bedrock, and the effect due to reverberation. The proposed method of processing the geophone data can be used to determine the predominant directions of acoustic responses during electromagnetic sensing of the earth’s crust using electrical prospecting generator set (ERGU-600-2).
Keywords in English:geoacoustic signal; directional pattern; geophone; circular histogram.