Рустамбек уулу Абдиназар – аспирант кафедры «Гидротехническое строительство и водные ресурсы» КРСУ, тел.: +996-702 407103, e-mail: abdi.rust_stroi@bk.ru.
Мейман уулу Бектур – магистрант кафедры «Водоснабжение, водоотведение и гидротехническое строительство» КГУСТА им. Н. Исанова, тел.: +996-773 787570, e-mail: bekturgts@mail.ru
РЕЗУЛЬТАТЫ МОДЕЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ РЕГУЛЯЦИОННЫХ СООРУЖЕНИЙ НА УЧАСТКЕ РЕКИ ЧУ
Описан процесс проведения модельных исследований участка реки Чу для устройства карьера сыпучих фракций. В ходе исследований учитывались следующие условия: расходы воды на рассматриваемом участке изменяются в широком диапазоне от 14,5 до 310 м3/с. Цель исследований – создание рационального перераспределения удельных расходов воды на рассматриваемом участке путем устройства струенаправляющих шпор определенной конструкции с максимальным объемом выемки грунта в карьере без подмыва и разрушения искусственных креплений откосов зарегулированного русла. Результаты проведенных исследований были использованы МЧС КР при строительстве регуляционных сооружений на трансграничных участках реки Чу в районе поселков Нижнечуйский и Камышановка.
Ключевые слова на русском языке:река Чу; карьер сыпучих фракций; масштаб физических исследований; струенаправляющие шпоры.
ЧҮЙ ДАРЫЯСЫНЫН УЧАСТОГУНДА ЖӨНГӨ САЛУУЧУ КУРУЛМАЛАРДЫ МОДЕЛДИК ИЗИЛДӨӨНҮН ЖЫЙЫНТЫКТАРЫ
Бул макалада эшилме фракциялар карьерин орнотуу үчүн Чүй дарыясынын участогун моделдик изилдөө процесси сүрөттөлөт. Изилдөөнүн жүрүшүндө төмөнкү шарттар эске алынды: каралып жаткан участокто суунун чыгымдалышы кеңири диапазондо 14,5ден 310 м3/с.га чейин өзгөрөт. Изилдөөнүн максаты – суу тийбеген карьерде жерге максималдуу көлөмдө чуңкур казуу менен белгилүү бир конструкциядагы агымды буруучу түзүлүштү орнотуу жана жөнгө салынган суунун нугунун жантаймасындагы жасалма бекемдегичтерди бузуу аркылуу каралып жаткан участокто суунун салыштырмалуу чыгымдалышын кайра рационалдуу бөлүштүрүү. Жүргүзүлгөн изилдөөлөрдүн жыйынтыктары КР Өзгөчө кырдаалдар министрлиги тарабынан Чүй дарыясынын Төмөнкү Чүй жана Камышановка айылдарынын аймагындагы чек аралык учатокторунда жөнгө салуучу курулуштарды курууда пайдаланылды.
Ключевые слова на кыргызском языке:Чүй дарыясы; эшилме фракциялар карьери; физикалык изилдөөлөрдүн масштабы; агымды буруучу түзүлүш.
RESULTS OF MODEL RESEARCH REGULATORY STRUCTURES IN THE SECTOR OF THE CHU RIVER
The description is given of the process of conducting model studies of the Chu River section for the construction of a quarry of loose fractions. The following conditions were taken into account in the course of the research: water costs in the area under consideration vary over a wide range from 14.5 to 310 m3 / s. The purpose of our research was the creation of a rational redistribution of the specific water discharge in the considered section of the Chu River by means of the device of jet-driving spurs of a certain design with the maximum volume of excavation in the quarry without erosion and destruction of the artificial anchorages of the slopes of the regulated channel. Subsequently, the results of the findings were used by the Ministry of Emergency Situations of the Kyrgyz Republic in the construction of regulatory structures on the transboundary sections of the Chu River near the villages of Nizhnekchuysky and Kamyshanovka.
Ключевые слова на английском языке:Chu river; a quarry granular fractions; scale of the physical research; stream directing spurs.