Орузбаева Гульнара Талгатовна – канд. техн. наук, доцент кафедры “Инженерная и компьютерная графика” Кыргызского государственного технического университета им. И. Раззакова, тел.: +996-555 064403, е-mail: gul_talg@mail.ru
Касымова Марьям Тохтахуновна – д-р техн. наук, профессор кафедры “Строительство” факультета архитектуры, дизайна и строительства КРСУ, тел.: +996-557 910026, е-mail: kasymova_mariam@ mail.ru
Саякбаев Желден – канд. филос. наук, профессор кафедры философии и социальных наук Кыргызского государственного технического университета им. И. Раззакова
РАЗВИТИЕ ФИЛОСОФСКОГО МИРОВОЗЗРЕНИЯ У ДРЕВНИХ КЫРГЫЗОВ НА ПРИМЕРЕ ЭПОСА «МАНАС»
Сегодня культурное прошлое изучается не только с точки зрения отраслевых наук (история искусств, техники, этнографии и т. д.), но и в культурно-духовном масштабе. В связи с этим в последнее время многие ученые стали обращаться к истокам зарождения и развития национального самосознания, что невозможно без обращения к своим духовным корням, вершиной которого является эпос “Манас”. В наше время философское осмысление “Манаса” имеет большое значение для истории развития национальной философии, которая не должна сводиться к хронологическому описанию материальных и идеальных объектов. Речь идет о понимании того, как кыргызский народ осваивает исторические способы существования и в какой мере этому способствуют зарождение и развитие философской мысли. Цель статьи – исследование особенностей формирования и основных тенденций развития философского миропонимания и мировоззрения у древних кыргызов, реконструирование их развития на примере эпоса “Манас”.
Ключевые слова на русском языке:философское миропонимание и мировоззрение у древних кыргызов; эпос “Манас”
“МАНАС” ЭПОСУНУН МИСАЛЫНДА БАЙЫРКЫ КЫРГЫЗДЫН ФИЛОСОФИЯЛЫК КӨЗ КАРАШЫНЫН ӨНҮГҮШҮ
Бүгүн байыркы замандын маданияты тармактык илимдеринин (искусствонун, техниканын, этнографиянын ж.б. тарыхы) көз карашы менен гана эмес, ошондой эле маданий-рухий масштабында да изилденет. Ушуга байланыштуу акыркы убакта көптөгөн окумуштуулар улуттук аӊ-сезимдин келип чыгышынын жана өнүгүшүнүн башаттарына кайрыла башташты, анын эң жогорку чеги “Манас” эпосу болгон өздүк рухий башаттарына кайрылуусуз мүмкүн эмес. Биздин убакытта “Манастын” философиялык түшүнүүсү материалдык жана идеалдык объ- ектилердин хронологиялык сүрөттөлүшү менен чектелбеген улуттук философиянын өнүгүшүнүн тарыхы үчүн өтө зор мааниге ээ. Кыргыз эли жашоонун тарыхый ыкмаларын кантип өздөштүргөнүн жана буга философиялык ойлордун жаралышы жана өнүгүшү канчалык өбөлгө болгонун түшүнүү жөнүндө сөз болуп жатат. Макаланын максаты – байыркы кыргыздардын философиялык көз карашынын жана түшүнүүсүнүн өнүгүшүн, калыптануу өзгөчөлүктөрүн жана өнүгүүнүн негизги тенденцияларын “Манас” эпосунун мисалында изилдөө.
Ключевые слова на кыргызском языке:философское миропонимание и мировоззрение у древних кыргызов; эпос “Манас”
DEVELOPMENT OF PHILOSOPHICAL OUTLOOK AT ANCIENT KYRGYZ BY THE EXAMPLE OF THE EPIC “MANAS”
Today cultural past is studied not only from the point of view of industrial science (history of arts, technique, ethnography, etc.), but also in the cultural and spiritual level. In this connection lately, many scientists began to turn to the origins of the origin and development of national consciousness, which is not possible without referring to their spiritual roots,
in which the peak is the epic "Manas". Nowadays philosophical comprehension of "Manas" is of great significance for history of the development in national philosophy, which should not be reduced to a chronological description of the material and ideal objects. It is about understanding how the Kyrgyz people mastering the historical ways of being and to what extent it contributes to the emergence and development of philosophical thought. Purpose of the article – research features of formation and development basic trends of philosophical world outlook and world views of the ancient Kyrgyz, reconstructing their development on the example of the epic "Manas".
philosophical world outlook and worldviews of the ancient Kyrgyz; the epic "Manas"