Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Исследованы возможности номинативной цепочки в репрезентации языковой художественной картины мира. Под номинативной цепочкой понимается совокупность лексических единиц, объединённых на основе общности указания на один и тот же объект в тексте. Номинации одного и того же объекта в художественном тексте варьируются в зависимости от намерения автора подчеркнуть ту или иную характеристику объекта. На основе анализа вариативных номинаций возможно выделение характерных черт художественной картины мира автора. Лексическая репрезентация фрагмента художественной картины мира в виде номинативной цепочки является важным фактором в структуре языковой художественной картины мира. Анализируя лексические единицы, использующиеся для номинации волков в романе Ч.Т. Айтматова «Плаха», автор показывает, как лексические номинации раскрывают образы персонажей, передают их характерные черты, релевантные для выражения идейно-художественного замысла писателя.

художественный текст; художественная картина мира; языковая художественная картина мира; номинативная цепочка; номинация; лексическая номинация; персонификация; пространство; образ

Макалада дүйнөнүн тилдик көркөм көрүнүшүн көрсөтүүдө аталыштардын чынжырчасынын мүмкүнчүлүктөрү изилденген. Аталыштардын чынжырчасы – бул тексттеги бир эле объектинин жалпы көрсөткүчүнүн негизинде бириккен лексикалык бирдиктердин жыйындысы. Көркөм тексттеги бир эле нерсенин аталыштары автордун объекттин тигил же бул өзгөчөлүгүн баса белгилөө ниетине жараша өзгөрөт. Өзгөрмө аталыштарды талдоонун негизинде автордун көркөм дүйнөсүнүн көрүнүшүнүн мүнөздүү өзгөчөлүктөрүн аныктоого болот. Дүйнөнүн көркөм көрүнүшүнүн фрагментинин аталыштардын чынжырчасы түрүндө лексикалык чагылдырылышы дүйнөнүн лингвистикалык көркөм көрүнүшүнүн түзүмүндө маанилүү фактор болуп саналат. Ч.Т. Айтматовдун «Кыямат» романындагы карышкырлардын аталышы үчүн колдонулган лексикалык бирдиктерге талдоо жүргүзүүнүн негизинде автор лексикалык аталыштардын каармандардын образын кантип ачып бере тургандыгын, жазуучунун идеялык-көркөмдүк ниетин билдирүү үчүн маанилүү экендигин көрсөтөт.

көркөм текст; дүйнөнүн көркөм көрүнүшү; тилдик көркөм дүйнө көрүнүшү; аталыштардын чынжырчасы; аталыштар; лексикалык аталыштар; жекелештирүү; образ

The article is devoted to the study of the potentials of the nominative chain in the representation of the linguistic artistic picture of the world. A nominative chain is understood as a set of lexical units, united on the basis of a common reference to the same object in the text. The nominations of the same object in a literary text vary depending on the author's intention to emphasize one or another characteristic of the object. Based on the analysis of variable nominations, it is possible to identify the characteristic features of the author's artistic picture of the world. The lexical representation of a fragment of the artistic picture of the world in the form of a nominative chain is an important factor in the structure of the language artistic picture of the world. Analyzing the lexical units used to denote wolves in the novel by Ch.T. Aitmatov «The Scaffold», the author shows how lexical nominations reveal the images of characters, convey their characteristic features that are relevant for expressing the ideological and artistic intention of the writer.

fiction; artistic picture of the world; language artistic picture of the world; nominative chain; nomination; lexical nomination; personification; space; image