Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Серые крысы заселяют места постоянного сбрасывания пищевых отходов, являющихся их кормовой базой. Самым простым примером биотопа, созданного руками человека, являются свалки, куда обычно выбрасывают не только остатки пищи, но также различный хлам, который создает надежные укрытия для пасюков. Часто такие свалки находятся в нескольких километрах от населенного пункта, и зверьки обитают там круглый год. Со времени появления серой крысы в г. Бишкек прошло три десятка лет. Спустя годы четко прослеживаются три этапа заселения серой крысы в Кыргызстане: начало – первые сведения о появлении серой крысы в г. Бишкеке и ее расселение по Чуйской долине; второй – освоение пасюком юга республики; третий – заселение грызуна в центральной части страны и дальнейшее продвижение по северной части Кыргызстана: Таласской и Иссык-Кульской областям. Закрепление и расселение пасюка в Кыргызстане сопровождается быстро нарастающим экономическим ущербом, наносимым этими грызунами, и ухудшением эпидемиологической обстановки.

серая крыса; пасюк; численность; области; анкета

Боз келемиштер өзүлөрүнүн тамак-аш базасы болгон, тамак-аштын калдыктары тынымсыз төгүлүп турган жерлерде жашашат. Адамдын колу менен жаралган биотоптун эң жөнөкөй мисалы бул полигондор, бул жерде адатта тамак-аштын калдыктары гана эмес, ар кандай таштандылар да ыргытылат, бул пасюк үчүн ишенимдүү баш калкалоочу жайлар. Адатта мындай таштандылар конуштан бир нече километр алыстыкта жайгашып, жаныбарлар жыл бою жашайт. Бишкекте боз келемиштин пайда болгонуна 30 жыл болду. Арадан жылдар өткөндөн кийин Кыргызстанда боз келемиштин отурукташуусунун үч этапы даана байкалат: башталышы – боз келемиштин Бишкекте пайда болушу жана анын Чүй өрөөнүндө таралышы жөнүндөгү алгачкы маалыматтар; экинчиси – пасюктун республиканын түштүгүн өздөштүрүүсү; үчүнчүсү, кемирүүчүлөрдүн өлкөнүн борбордук бөлүгүндө отурукташуусу жана андан ары Кыргызстандын түндүк бөлүгүндө, Талас жана Ысык-Көл облустарында жайылуусу. Кыргызстанда пасюктун отурукташуусу жана жайылуусу тез өсүп жаткан экономикалык зыяны жана республикадагы эпидемиологиялык абалдын начарлашы менен коштолот.

боз келемиш; пасюк; саны; аймак; анкета

Gray rats inhabit places of permanent dumping of food waste, which is their food base. The simplest example of a biotope created by human hands are landfi lls, where not only food remains are usually thrown away, but also various junk that creates reliable shelters for pasyuk. Often such landfi lls are located a few kilometers from the settlement, and the animals live there all year round. Three decades have passed since the appearance of the gray rat in Bishkek. Years later, three stages of gray rat settlement in Kyrgyzstan are clearly traced: the beginning – the fi rst information about the appearance of a gray rat in Bishkek and its settlement in the Chui valley; the second - the development of the south of the republic by pasyuk; the third - the settlement of the rodent in the central part of the country and further progress in the northern part of Kyrgyzstan Talas and Issyk-Kul regions. The consolidation and settlement of the pasyuk in Kyrgyzstan is accompanied by rapidly increasing economic damage caused by these rodents and the deterioration of the epidemiological situation.

gray rat; pasyuk; number; regions; questionnaire