Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Раскрываются особенности формирования и развития поселений на территории Кыргызстана. Освещаются исторические этапы формирования поселений от истоков, начиная со второго тысячелетия и до начала XX века. Описываются характерные особенности наиболее значительных поселений на территории Кыргызстана и приводится их архитектурно-планировочная структура. Особое внимание уделяется периоду перехода кыргызских племён к оседлому образу жизни, раскрывается роль присоединения Южного Кыргызстана к России. Приводятся результаты исследований исторического и этнографического характера и высказывания учёных, касающиеся кыргызских селений, основанных на археологических изысканиях. Раскрываются вопросы, посвящённые исследованию традиций народного зодчества Кыргызстана. Большое внимание уделяется формированию типологических принципов развития поселений, определяется роль взаимодействия традиций народов соседних республик и России в формировании архитектурно-градостроительной культуры Кыргызстана. Важную роль в этом вопросе сыграли российские и украинские переселенцы, переехавшие на территорию Кыргызстана, оказав значительное влияние на интеграционные процессы многонационального населения республики.

генезис; поселения; региональные условия; взаимодействия; типологические принципы; архитектура; градостроительство; традиции; культура

Макалада Кыргызстандын аймагындагы калктуу конуштардын пайда болушунун жана өнүгүүсүнүн өзгөчөлүктөрү ачылган. Эки миң жылдыктан тартып XX кылымдын башына чейинки конуштардын түптөлүшүнүн тарыхый этаптары белгиленген. Кыргызстандын аймагындагы эң көрүнүктүү калктуу конуштардын мүнөздүү өзгөчөлүктөрү баяндалып, алардын архитектуралык-пландоо түзүлүшү келтирилген. Кыргыз урууларынын отурукташкан жашоо образына өтүү мезгилине өзгөчө көңүл бурулуп, Түштүк Кыргызстандын Россияга кошулушунун ролу аныкталган. Тарыхый жана этнографиялык мүнөздөгү изилдөөлөрдүн жыйынтыгы жана окумуштуулардын кыргыз айылдары тууралуу археологиялык изилдөөлөргө негизделген ойлору берилген. Кыргызстандын элдик архитектурасынын салттарын изилдөөгө арналган маселелер каралды. Калктуу конуштарды өнүктүрүүнүн типологиялык принциптерин калыптандырууга көп көңүл бурулуп, Кыргызстандын архитектуралык жана шаар куруу маданиятын калыптандырууда коңшу республикалардын жана Россиянын элдеринин салттарынын өз ара аракетинин ролу аныкталган. Бул маселеде Кыргызстандын аймагына көчүп келип, республиканын көп улуттуу калкынын интеграциялык процесстерине олуттуу таасирин тийгизген орус жана украин келгиндери маанилүү роль ойноду.

жаралышы; калктуу конуштар; аймактык шарттар; өз ара аракеттенүү; типологиялык принциптер; архитектура; шаар курулушу; салттар; маданият

The peculiarities of the formation and development of settlements on the territory of Kyrgyzstan are revealed. The historical stages of settlement formation from the origins, starting from the second millennium and up to the beginning of the XX century, are highlighted. The characteristic features of the most significant settlements on the territory of Kyrgyzstan are described and their architectural and planning structure is given. Special attention is paid to the period of transition of Kyrgyz tribes to a sedentary lifestyle, the role of the annexation of Southern Kyrgyzstan to Russia is revealed. The results of historical and ethnographic studies and the statements of scientists concerning Kyrgyz villages based on archaeological research are presented. The questions devoted to the study of the traditions of folk architecture of Kyrgyzstan are revealed. Much attention is paid to the formation of typological principles of settlement development, the role of interaction of traditions of the peoples of neighboring republics and Russia in the formation of architectural and urban culture of Kyrgyzstan is determined. An important role in this issue was played by Russian and Ukrainian immigrants who moved to the territory of Kyrgyzstan, having a significant impact on the integration processes of the multinational population of the republic.

genesis; settlements; regional conditions; interactions; typological principles; architecture; urban planning; traditions; culture