Абдразакова Гульмира Шарапидиновна – канд. филол. наук, доцент кафедры кыргызского языкознания Кыргызского национального университета им. Ж. Баласагына, г. Бишкек, тел.: +996-706 246074, e-mail: abdrazakova_gul71@mail.ru
ВЫРАЖЕНИЕ ДЕНОТАТИВНОГО И КОННОТАТИВНОГО ЗНАЧЕНИЙ В КОНЦЕПТЕ “ГОРА”
Анализируется значение слова в концептуальном аспекте. Научные исследования понятий “денотат” и “коннотат” применительно к значению слова рассматриваются на основе фактических материалов. Отмечается, что результат восприятия действительности через органы чувств относится к слову как денотативу, его буквальному значению, тогда как коннотат относится к смыслу слова. Коннотативная речь исследует дополнительные, эмоциональные, эстетические, экспрессивные, красочные значения слов, которые образуются в результате мыслительного процесса субъекта. Денотативное и коннотативное значения слова выражаются также в концепте применительно к человеческой мысли, мировоззрению, образному восприятию мира. Денотативное и коннотативное значения слов, относящихся к концепту “гора”, анализируются на основе фактического материала. В кыргызской языковой картине мира слова и предложения, относящиеся к понятию “гора”, оказываются результатом языковых представлений, языковых и ментальных знаний в пределах национального языкового сознания.
Ключевые слова на русском языке:слово; денотат; коннотат; субъект; сознание; мысль; концепт; гора; языковая картина мира; ментальный знак
“ТОО” КОНЦЕПТИНДЕ ДЕНОТАТИВДИК ЖАНА КОННОТАТИВДИК МААНИЛЕРДИН ТУЮНДУРУЛУШУ
Макалада сөздүн мааниси концептуалдык багытта талдоого алынат. Сөздүн маанисине байланыштуу “денотат”, “коннотат” түшүнүктөрү жөнүндөгү илимий-изилдөөлөр факты-материалдардын негизинде каралат. Чындыкты сезим аркылуу кабылдоонун натыйжасы денотат катары сөз түшүнүккө, анын түз маанисине байланыштуу болсо, коннотат сөздүн маңызы менен байланыштуу экендиги белгиленет. Коннотат кепте субъектинин ой-жүгүртүү ишмердигинен улам жаралган сөздүн кошумча, эмоционалдуу, эстетикалуу, экспрессивдүү, боёктуу маанилери экендиги изилденет. Ошондой эле сөздүн денотативдик жана коннотативдик мааниси концепт катары адамдын ой жүгүртүүсүнө, дүйнө таанымына, дүйнөнү образдуу, элестүү кабылдоосуна байланыштуу каралары туюндурулат. “Тоо” концептине байланыштуу сөздөрдүн денотативдик жана коннотативдик маанилери факты-материалдардын негизинде талдоого алынат. Дүйнөнүн кыргыз тилиндеги көрүнүшүндө “тоо” концептине байланыштуу сөз, сүйлөмдөр улуттук тилдик аң-сезимдин чегиндеги тилдик элестөөлөрдүн, тилдик, менталдык билимдердин натыйжасы экендиги далилденет.
Ключевые слова на кыргызском языке:сөз; денотат; коннотат; субъект; аң-сезим; ой жүгүртүү; концепт; тоо; дүйнөнүн кыргыз тилиндеги көрүнүшү; менталдык белги
EXPRESSION OF DENOTATIVE AND CONNOTATIVE MEANINGS IN THE CONCEPT “MOUNTAIN”
The article analyzes the meaning of the word in the conceptual aspect. The scientific research of the notions of denotative and connotative in relation to the word meaning is considered on the basis of factual materials. It is noted that the result of perception of reality through the senses refers to the word as a denotative, its literal meaning, when the connotative refers to the meaning of the word. Connotative speech explores the additional, emotional, aesthetic, expressive, colorful meanings of words, which are formed as a result of the subject's thought process. The denotative and connotative meanings of a word are also expressed in the concept in relation to human thought, worldview, figurative perception of the world. Denotative and connotative meanings of words related to the concept "mountain" are analyzed on the basis of the factual material. In the Kyrgyz language picture of the world, the words and sentences relating to the concept of "mountain" are the result of linguistic representations, linguistic and mental knowledge within the national language consciousness.
Ключевые слова на английском языке:word; denotat; connotat; subject; consciousness; thought; concept; mountain; language picture of the world; mental sign