Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Февральская революция, в результате которой была свергнута царская власть в Российской империи, явилась для многих нерусских народов, населявших её, началом национально-автономных движений. Представители большей части этих национальных движений (особенно это касается восточных окраин) не стремились к немедленному отделению от бывшей империи, а видели себя частью будущей, преобразованной России в форме федеративной республики. До сих пор мало что известно о действиях кыргызской элиты этого периода. В контексте Февральской революции мы знаем лишь о том, что часть кыргызской элиты участвовала в разных съездах, устраиваемых казахскими деятелями в рамках движения «Алаш». В этой статье автор пытается проанализировать известный узкому научному кругу, но уже всеми подзабытый текст-призыв к кыргызскому народу, написанный Төрөкулом Жанузаковым (1893–1921 гг.) и Ашымбеком Алымбековым в 1917 году по поводу Всероссийского Учредительного собрания. Анализ текста Жанузакова и Алымбекова показывает, что, несмотря на тесные связи с казахской элитой, была часть кыргызских руководителей, которые представляли кыргызов как отдельную национальную группу и пытались организовать лидеров кыргызской общины, а также размышляли о месте кыргызов среди других национальностей России.

Февральская революция; Октябрьская революция; Туркестан; Всероссийское Учредительное собрание; казахско-кыргызские отношения; кыргызская элита; Төрөкул Жанузаков; Ашымбек Алымбеков

Россия империясында падышалык бийликтин кулашына алып келген Февраль революциясы анда жашаган көптөгөн орус эмес улуттагы калктардын улуттук-автономиялык кыймылдарынын башталуусуна жол ачкан. Бул улуттук кыймылдардын көпчүлүгүнүн (өзгөчө чыгыш четиндеги) өкүлдөрү Россиядан бөлүнүп, таптакыр өз алдынча болуп кетүүнү көздөгөн эмес, тескерисинче өздөрүн жаңыланган федеративдүү Россиянын бир бүтүнү катары көрүшкөн. Азыркыга чейин кыргыз саясий элитасынын ошол кездеги аракеттери жөнүндө белгилүү болгон фактылар аз. Февраль революциясынын шартында кыргыз элитасынын бир бөлүгү «Алаш» кыймылынын алкагында казак саясий элитасы уюштуруп келген ар түрдүү денгээлдеги съезддерге катышып турганын гана билебиз. Бул макалада автор илимий тар чөйрөгө мурунтан белгилүү болсо дагы унутулуп калган Төрөкул Жанузаков (1893–1921-жж.) жана Ашымбек Алымбековдун 1917-жылдагы Бүткүл Россиялык уюмдаштыруу чогулушу тууралуу кыргыз элине болгон кайрылуусуна талдоо жүргүзөт. Жанузаков менен Алымбековдун тексттеринин талдоосу, казак элитасы менен тыгыз байланышта болгонуна карабастан, айрым кыргыз жетекчилери Февраль революциясы жана анын шарапаты менен ачылган элдик эркин кыймылдардын алкагында өздөрүн бир бүтүн эл катары аңдап билүүгө жана башка элдердин арасынан өз ордун табууга аракет кылышканын көрсөтүп турат.

Февраль революциясы; Октябрь революциясы; Туркестан; Бүткүл Россиялык уюмдаштыруу чогулушу; казак-кыргыз мамилеси; кыргыз элитасы; Төрөкул Жанузаков; Ашымбек Алымбеков

The February Revolution, which overthrew the tsarist government in the Russian Empire, was for many non-Russian peoples who inhabited it the beginning of the national-autonomous movement. Most of these national movements (especially in the eastern regions) did not seek immediate separation from the former empire, but saw themselves as part of a future, transformed Russia in the form of a federal republic. Until now, we little knew about the Kyrgyz elite’s actions in this period. In the context of the February Revolution, we only know that part of the Kyrgyz elite participated in various congresses organized by Kazakh elites within the framework of the Alash movement. In this article, the author analyzes a text known to a limited researchers circle, but already forgotten by everyone, an appeal for the Kyrgyz people written by Torokul Zhanuzakov (1893-1921) and Ashymbek Alymbekov in 1917 on the occasion of the All-Russian Constituent Assembly. The analysis of Zhanuzakov and Alymbekov’s text shows that, despite close ties with the Kazakh elites there was a part of the Kyrgyz activists who imagined the Kyrgyz as one distinct national group and attempted to organize Kyrgyz community leaders, as well as reflecting on the Kyrgyz’s place among other nationalities of Russia.

The February Revolution; The October Revolution; Turkestan; The All-Russian Constituent Assembly; Kazakh-Kyrgyz relations; Kyrgyz elites; Torokul Zhanuzakov; Ashymbek Alymbekov