Сакиева Сайипжамал Салайдиновна – д-р пед. наук, профессор, зав. кафедрой «Теория и методика начального образования» Джалал-Абадского государственного университета им. Б. Осмонова, Кыргызская Республика, тел.: +996-509 001160, e-mail: s-sakieva@mail.ru
Асаналиева Мээргүл Максуталиевна – преподаватель кафедры педагогики, психологии начального и дошкольного образования Ошского государственного университета, Кыргызская Республика, тел.: +996-779 634141, e-mail: meergul_asanalieva@mail.ru
ИДЕИ НРАВСТВЕННОГО И ДУХОВНОГО ВОСПИТАНИЯ ДЕТЕЙ В ТВОРЧЕСТВЕ ШУКУРБЕКА БЕЙШЕНАЛИЕВА
Если перечитать и проанализировать творческое наследие Шукурбека Бейшеналиева, одного из лучших кыргызских детских писателей, признанного мастера рассказов и повестей для детей, то можно заметить, что он владеет особыми секретами раскрытия образов. В его произведениях внутренний мир ребёнка, черты характера, его взросление как личности формируются под сильным влиянием взрослых, имеющих большой жизненный опыт, когда в условиях конкуренции с представителями старшего поколения наступает зрелость, крепнет его воля. Такие мотивы лежат в основе практически всех произведений автора, посвящённых детям. Кроме того, необходимо отметить высокий уровень авторской культуры и особый лиризм его рассказов. Работы Ш. Бейшеналиева также имеют большое методологическое значение, так как писатель отличается от художника тем, что он затрагивает не только духовные и социальные, но и материальные потребности детей, которые могут иметь решающее значение в период их взросления и становления как личности.
Ключевые слова на русском языке:мотив; литература; художественные средства; духовное воспитание; писатель
ШҮКҮРБЕК БЕЙШЕНАЛИЕВДИН БӨБӨКТӨРГӨ АРНАЛГАН ЧЫГАРМАЛАРЫНДАГЫ АДЕП-АХЛАКТЫК, РУХАНИЙ ТАРБИЯ БЕРҮҮ ИДЕЯЛАРЫ
Бул макалада кыргыз балдар жазуучуларынын бири, айрыкча балдар үчүн мыкты аңгеме – повесть жазуунун устаты катары Шүкүрбек Бейшеналиевдин чыгармачылык мурастарын кайрадан окуп талдасак, башкача нукта көрүнүп, катылган сырлары кайра башка өңүттө ачылып олтурганын баамдоого болот. Анын чыгармаларындагы бала жана анын жан дүйнөсү, адам болуп жетилүүсү, анын жетилүүсүнө өбөк болор улуу адамдар, тагыраак айтканда, турмуштук чоң тажрыйбанын ээси – чоң адамдардын балага атаандаш болгон жана анын жетилүүсүнө, эркинин курчушуна таасир эткен күчтүү каармандардын тактыгы. Мындай мотивдер автордун балдарга арналган дээрлик бардык чыгармаларында өзөк болуп берилгендигин аныктоодо турат. Бул жазуучунун маданиятынын жогорку деңгээлде жана көркөм каражаттар менен лиризмдин күчтүүлүгүндө экендигин белгилөөгө болот. Ш. Бейшеналиевдин чыгармаларын методологиялык жактан изилдөөгө алуу өтө чоң мааниге ээ. Анткени жазуучу балдардагы руханий жана социалдык, ошондой эле материалдык муктаждыктарга сүрөтчү сыяктуу үңүлүп киргендиги менен айырмалангандыгын аныктоодо турат. Мына ошол өлчөм ага негизги өбөлгөлөр гана эмес, чечүүчү факторлордон болуп кызмат кылынары жөнүндө кеп болот.
Ключевые слова на кыргызском языке:мотив; адабият; көркөм каражаттар; руханий тарбия; жазуучу
IDEAS OF MORAL AND SPIRITUAL EDUCATION IN THE WORKS OF SHUKURBEK BEISHENALIEV FOR CHILDREN
If you re-read and analyze the creative legacy of Shukurbek Beishenaliev as one of the best Kyrgyz children’s writers, especially the master of writing short stories and novellas for children, you will notice that his secrets are revealed in a completely different light. In his works, the child and his inner world, his growing up as a person, his growing up as great people, or rather, the owners of great life experience - the certainty of strong adult characters competing with the child and influencing his maturity, the aggravation of his will. Such motives underlie almost all of the author’s works dedicated to children. It is possible to note the high level of the author’s culture and the power of lyricism in artistic means. Works of Sh. Beishenalieva are also of great methodological importance, because a writer differs from an artist in that he is immersed in the spiritual and social, as well as material needs of children, which can be crucial in the period of their growing up and becoming a person.
Ключевые слова на английском языке:motive; literature; artistic means; spiritual education; writer