Барпиев Шерибек Аманович – научный сотрудник отдела государственного и муниципального управления и экспертиз Института государства и права Национальной академии наук Кыргызской Республики, г. Бишкек, тел.: +996-700 485455, e-mail: bs77kg@gmail.com
ИЗБИРАТЕЛЬНАЯ СИСТЕМА В ТРАДИЦИОННОМ СОЦИУМЕ
Рассматриваются информации о появления кыргызского этноса, избирательная система в традиционном социуме дореволюционного периода, совет старейшин и малый совет, система выборов кочевников, выборы в курултай, ханов, казы, бийев, болушов. Давление Кокандского ханства, деятельность Ормон-хана по вопросу объединения кыргызов и избрания хана всего кыргызского народа, обряды и требования ханов. Начало образования административно-территориальных областей Кыргызстана, начало работы комиссии для разработки положений об управлении областей. Введение новой системы Съезда и порядок работы, разрешение возникших конфликтов между отдельными селами, определение норм наказания и т. д. Выборы в Государственную думу России от кыргызского народа и много других исторических моментов, связанных с избирательной концепцией и системой в целом c возникновения кыргызского этноса с конца III века до н. э.
Ключевые слова на русском языке:выборы; кочевники; избирательная система; Государственная дума; право голосования; бий; казы; болуш
САЛТТУУ КООМДОГУ ШАЙЛОО СИСТЕМАСЫ
Бул макалада кыргыз этносунун пайда болушу, революциялык мезгилге чейинки салттуу коомдогу шайлоо системасы, аксакалдар кеңеши жана кичи кеңеш, көчмөндөрдүн шайлоо системасы, курултай, хан, казы, бий, болуштарды шайлоо жөнүндө маалыматтар каралат. Кыргызстандын административдик-территориялык райондорунун түзүлө башташы, аймактарды башкаруу боюнча жоболорду иштеп чыгуу боюнча комиссиянын ишинин башталышы жөнүндө сөз болот. Съезддин жаңы системасын жана иш тартибин киргизүү, айрым айыл-кыштактардын ортосунда келип чыккан чыр-чатактарды чечүү, жазалоонун ченемдерин аныктоо ж.б. Кыргыз элинен Россиянын Мамлекеттик Думасына болгон шайлоолор жана биздин заманга чейинки III кылымдын аягынан кыргыз этникалык тобунун пайда болушунан тартып бүтүндөй шайлоо концепциясына жана системасына байланыштуу башка көптөгөн тарыхый учурлар да келтирилген.
Ключевые слова на кыргызском языке:шайлоо; көчмөндөр; шайлоо системасы; Мамлекеттик дума; добуш берүү укуктары; бий; казы; болуш
ELECTORAL SYSTEM IN TRADITIONAL SOCIETY
This article is devoted to the information about the emergence of the Kyrgyz ethnos, considers the traditional electoral system in society before the revolutionary period, the council of elders and the small council, the election system of nomads, elections to kurultai, khans, kazy, biys, bolushs. The pressure of the Kokand Khanate, the activities of Ormon Khan on the issue of unification of the Kyrgyz and the election of the Khan of the entire Kyrgyz people, the rites and requirements of the Khans are considered. The beginning of the formation of the administrative-territorial regions of Kyrgyzstan, the beginning of the work of the commission to develop regulations on the management of the regions. The introduction of a new system of the Congress and the order of work, the resolution of conflicts that have arisen between individual villages, the definition of punishment standards, etc., as well as the elections to the State Duma of Russia from the Kyrgyz people and many other historical moments related to the electoral concept and the system as a whole since the emergence Kyrgyz ethnos from the end of the 3rd century B.C.
Ключевые слова на английском языке:elections; nomads; electoral system; State duma; voting rights; bii; kazy; bolush