Мурасатов Бурхан Абдыразакович – канд. филол. наук, доцент Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, г. Бишкек, тел.: +996-771 364938, e-mail: bmurasatov@mail.ru
МОДЕЛИ ПОДЧИНИТЕЛЬНОЙ СВЯЗИ ПРИМЫКАНИЯ В КЫРГЫЗСКОМ ЯЗЫКЕ
Рассматриваются модели подчинительной связи примыкания в кыргызском языке. Примыканием является такой вид подчинительной связи, при котором зависимый компонент сочетается с главным без каких-либо словоизменительных форм, а единственной формой связи выступает препозитивное положение зависимого члена
относительно главного члена словосочетания. При этом, как бы не менялись формы главного компонента, это никакого влияния на форму зависимого слова не оказывает. В данной статье примыкание представляет собой вид подчинительной связи, которая охватывает неизменяемые части речи, выступающие в роли зависимых компонентов словосочетания. Поэтому неизменяемы именные части речи, такие как прилагательные, числительные и наречия, сочетаются с опорными словами путем примыкания.
грамматическое значение; грамматическая категория; грамматическая форма; морфология, синтаксис; семантика примыкания; стилистика; части речи; синонимия; словосочетание; структура; системное отношение; изафетная конструкция; парцеляция
КЫРГЫЗ ТИЛИНДЕГИ БАГЫНЫҢКЫ БАЙЛАНЫШТЫН ТҮРҮ ЫКТАШУУНУН МОДЕЛДЕРИ
Макалада кыргыз тилиндеги багыныңкы байланыштын түрү болгон ыкташуунун моделдери каралат. Ыкташуу байланышы багыныңкы байланыштын бир түрү болуп саналат, мында багыныңкы түгөй башкы түгөй менен кандайдыр-бир сөз өзгөртүү формаларысыз байланышат. Байланышуунун жалгыз формасы болуп сөз айкашындагы багыныңкы түгөйдүн башкы түгөйгө карата орун тартиби эсептелет. Ошол эле учурда башкы түгөйдүн формасы кандай гана өзгөрбөсүн, багыныңкы түгөйдүн формасына эч кандай таасирин тийгизбейт. Бул макалада ыкташуу байланышы багыныңкы байланыштын өзгөчө түрү экендиги белгиленет, ал сөз айкашында багыныңкы түгөйдүн ролун аткарган өзгөрүлбөс сөз түркүмдөрүн өзүнө камтыйт. Сын атооч, сан атооч жана тактооч сыяктуу өзгөрүлбөс атоочтук сөз түркүмдөрү таяныч сөздөр менен ыкташуу аркылуу байланышат.
Ключевые слова на кыргызском языке:грамматикалык маани; грамматикалык категория; грамматикалык форма; морфология, синтаксис; синтаксистик байланыш; ыкташуу байланышы; лексема; сөз түркүмдөрү; синонимия; сөз айкашы; изафеттик конструкция; системалуу мамиле; парцеляция
MODELS OF THE SUBORDINATE CONNECTION OF KYRGYZ LANGUAGE
The article discusses the models of subordinate connection of junction in the Kyrgyz language. Adjoining is this kind of subordinate connection, in which the dependent component is combined with main component without any wordbraking forms, and the form of communication is the prepositional position of the dependent member relative to the
main term of the phrase. In this case, no matter now the forms of the main component change, this does not affect the form of the dependent word. In this article, contiguity is a type of subordinate relationship that en compasses the unchanging parts of speech that act as dependent components of a word combination. Therefore, by joining, such
unchangeable nominal parts of speech as adjectives, numerals, and adverbs are combined with supporting words.
grammatical meaning; grammatical category; grammatical form; morphology; syntax; adjunctions semantics; stylistics; parts of speech; synonimy; word combination; structure; system relation; izafetny design; parceling