Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Сердечно-сосудистые заболевания (ССЗ) являются не только ведущей причиной смертности, но и ведущей причиной потери лет жизни с поправкой на инвалидность во всем мире. В глобальном масштабе на ССЗ приходится 31 % смертности, большая часть из которых приходится на ИБС и нарушения мозгового кровообращения. Особенно актуальна проблема ССЗ для развивающихся стран, которые характеризуются изменениями в образе жизни с появлением новых факторов риска кардиоваскулярной патологии, что приводит к резкому увеличению их бремени не только на медицинскую систему, но и на общество в целом. В настоящее время 80 % смертности от ССЗ приходится именно на развивающиеся страны, когда кардиоваскулярная патология, обогнав инфекционные заболевания, становится основной причиной смертности, причем более 75 % преждевременных ССЗ можно предотвратить, а устранение факторов риска может помочь снизить их растущее бремя. Обзорная статья посвящена анализу литературных данных о факторах сердечно-сосудистого риска и возможностях их модификации при первичной профилактике.

сердечно-сосудистые заболевания; факторы и маркёры риска; первичная профилактика

Жүрөк-кан тамыр оорулары (ЖТО) өлүмдүн негизги себеби гана эмес, ошондой эле дүйнө жүзү боюнча майыптыкка ылайыкташтырылган жашоо жылдарын жоготуунун негизги себеби болуп саналат. Дүйнө жүзү боюнча ЖТОнан каза болгондордун саны 31%ды түзөт, алардын көпчүлүгү жүрөктүн ишемиялык оорусунан жана мээнин кан тамыр ооруларынан каза болот. Жүрөк-кан тамыр оорулары көйгөйү өзгөчө өнүгүп келе жаткан өлкөлөр үчүн актуалдуу болуп саналат, алар ЖТО үчүн жаңы тобокелдик факторлорунун пайда болушунан жашоо образынын өзгөрүшү менен мүнөздөлөт, бул алардын медицина системасына гана эмес, жалпы коомго да оорчулук келтиришинин кескин жогорулышына алып келет. Азыркы учурда жүрөк-кан тамыр ооруларынан каза болгондордун 80% өнүгүп келе жаткан өлкөлөргө туура келет, ЖТО жугуштуу ооруларды басып өтүп, өлүмдүн негизги себеби болуп калды, жүрөк-кан тамыр ооруларынын 75 % дан ашыгын алдын алууга болот, ал эми тобокелдик факторлорун четтетүү алардын өсүп бара жаткан оорчулугун азайтууга жардам берет. Обзордук макала жүрөк-кан тамыр тобокелдигинин факторлору жана аларды баштапкы алдын алууда модификациялоо мүмкүнчүлүктөрү боюнча адабий маалыматтарды талдоого арналган.

жүрөк-кан тамыр оорулары; тобокелдик факторлору жана маркерлер; баштапкы алдын алуу

Cardiovascular disease (CVD) is not only the leading cause of death, but also the leading cause of disability-adjusted life years lost worldwide. Globally, CVD accounts for 31 % of deaths, most of which are due to coronary artery disease and cerebrovascular accidents. The problem of CVD is especially relevant for developing countries, which are characterized by changes in lifestyle with the emergence of new risk factors for cardiovascular disease, which leads to a sharp increase in their burden not only on the medical system, but also on society as a whole. Currently, 80 % of CVD deaths occur in developing countries, when cardiovascular pathology, overtaking infectious diseases, becomes the main cause of death, more than 75 % of premature CVDs can be prevented, and the elimination of risk factors can help reduce their growing burden. The review article is devoted to the analysis of literature data on cardiovascular risk factors and the possibilities of their modification in primary prevention.

cardiovascular diseases; risk factors and markers; primary prevention