Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Исследуются этноидиоглоссы «семья» в этнической авторской языковой картине мира писателя-билингва Чингиза Айтматова. Такое сложное переплетение двух языков и культур в сознании Чингиза Айтматова требует от исследователей его творчества искать новые методы реконструкции и описания авторской языковой картины мира на пересечении нескольких научных дисциплин – лингвистики, психолингвистики, когнитивной лингвистики, этнографии и культурологии. Авторы представляют методологию художественного текста как процесс реконструкции данной этноидиоглоссы на материале ранних повестей писателя, метод текстового ассоциативного поля, его структурирования с помощью семантических гештальтов и когнитивной интерпретации. Данная методология раскрывает перед русскоязычным читателем авторскую языковую и культурную картину мира, что, безусловно, облегчит восприятие произведений выдающегося киргизского писателя в частности и поможет возродить интерес к любой национальной литературе в целом. Проведённый анализ позволяет сделать вывод о ключевой роли этноидиоглоссы «семья» в этнической авторской языковой картине мира Чингиза Айтматова.

этноидиоглосса; этническая авторская картина мира; текстовое ассоциативное поле; семантический гештальт; когнитивная интерпретация

Макалада кош тилдүү жазуучу Чыңгыз Айтматовдун дүйнөсүнүн этникалык автордук тил көрүнүшүндө «үй-бүлө» этноидиоглоссалары изилдөөгө алынат. Чынгыз Айтматовдун аң-сезиминде эки тилдин жана маданияттын мындай татаал аралашуусу анын чыгармачылыгын изилдөөчүлөрдөн бир нече илимий дисциплиналардын – лингвистиканын, психолингвистиканын, когнитивдик лингвистиканын, этнографиянын жана маданият таануунун кесилишинде дүйнөнүн автордук тил көрүнүшүн реконструкциялоонун жана сүрөттөөнүн жаңы ыкмаларын издөөнү талап кылат. Авторлор адабий тексттин методологиясын, жазуучунун алгачкы повесттеринин материалында бул этноидиоглосстун реконструкциялоо процесси катары, тексттин ассоциативдик талаасынын ыкмасы, анын семантикалык гештальттардын жана когнитивдик интерпретациянын жардамы менен түзүмдөштүрүүнү сунушташат. Бул методология орус тилдүү окурманга дүйнөнүн автордук тил жана маданий көрүнүшүн ачып берет, бул, албетте, кыргыз жазуучусунун чыгармаларын кабыл алууну жеңилдетет жана жалпысынан ар кандай улуттук адабияттарга болгон кызыгууну жандандырат. Жүргүзүлгөн талдоо Чынгыз Айтматовдун дүйнөсүнүн этникалык автордук көрүнүшүндөгү «үй-бүлө» этноидиоглоссасынын негизги ролу жөнүндө тыянак чыгарууга мүмкүндүк берет.

этноидиоглосса; дүйнөнүн этникалык автордук көрүнүшү; тексттик ассоциативдик талаа; семантикалык гештальт; когнитивдик чечмелөө

The article is devoted to the description of the ethnoidiogloss “Family” in the author’s ethnic language picture of the world of the bilingual writer Chingiz Aitmatov. Such a complex interweaving of two languages and cultures in the mind Chingiz Aitmatov requires researchers of his work to look for new methods for reconstructing and describing the author’s linguistic picture of the world at the intersection of several scientific disciplines - linguistics, psycholinguistics, cognitive linguistics, ethnography and cultural studies. The authors present the methodology of a literary text, such as the process of reconstructing this ethno-idiogloss on the material of the writer’s early stories, the method of the text associative field, its structuring with the help of semantic gestalts and cognitive interpretation. This methodology reveals to the Russian-speaking reader the author’s linguistic and cultural picture of the world, which, of course, will facilitate the perception of the works of the outstanding Kyrgyz writer and help revive interest in national literatures in general. The analysis carried out allows us to draw a conclusion about the key role of the ethnoidiogloss “Family” in the ethnic author’s of Chingiz Aitmatov.

ethnoidiogloss; ethnic author’s picture of the world; text associative field; semantic gestalt; cognitive interpretation