Аджыгулова Гульмира Сагыналиевна – канд. техн. наук, доцент, ст. преподаватель Кыргызско-Турецкого университета «Манас», г. Бишкек, тел.: +996-550 660444, e-mail: Gulmira_999@mail.ru
МОДЕЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ КИНЕМАТИЧЕСКИХ ХАРАКТЕРИСТИК БУРНОГО ПОТОКА В ЗОНЕ ВЛИЯНИЯ ПОВОРОТНОГО СООРУЖЕНИЯ
Приводятся результаты исследований гидравлических параметров усовершенствованной конструкции поворотного сооружения для ирригационных каналов с бурным течением. Гидравлические исследования выполнены экспериментальным методом на физических моделях с последующей обработкой результатов эксперимента методами математической статистики. Установлены кинематические характеристики потока в зоне влияния поворотного сооружения при разных расходах. Лабораторные опыты показали, что предложенное поворотное сооружение обеспечивает достаточную равномерность распределения скоростей на выходе, что позволяет исключить сбойность потока в нижележащих участках каналов. Это подтверждает значительную эффективность поворотного сооружения за счет увеличения пропускной способности и функциональных возможностей, которые можно применить на каналах-быстротоках горно-предгорной зоны.
Ключевые слова на русском языке:канал-быстроток; поворотные сооружения; физическое моделирование; расход воды; бурный режим потока
БУРУУЧУ ТҮЗҮЛҮШТҮН ТААСИР ЭТҮҮ АЙМАГЫНДА ТЕЗ АГЫМДЫН КИНЕМАТИКАЛЫК МҮНӨЗДӨМӨЛӨРҮН МОДЕЛДИК ИЗИЛДӨӨ
Тез агымдуу сугат каналдары учун буруучу конструкциянын жакшыртылган конструкциясынын гидравликалык параметрлерин изилдөөнүн натыйжалары келтирилген. Гидравликалык изилдөөлөр физикалык моделдерде эксперименталдык ыкма менен жүргүзүлөт, андан кийин эксперименттин натыйжаларын математикалык статистиканын ыкмалары менен иштеп чыгат. Ар кандай чыгымдоолордо бурма курулманын таасир этүү аймагында агымдын кинематикалык мүнөздөмөсү белгиленген. Лабораториялык тажрыйбалар көрсөткөндөй, сунушталган буруучу түзүлүш чыгууда ылдамдыкты бөлүштүрүүнүн жетиштүү бирдейлигин камсыз кылат, бул каналдардын төмөнкү участокторундагы агымдын бузулушун болтурбоого мүмкүндүк берет. Бул тоо этектериндеги тез агымдуу каналдарда колдонула турган өткөрүү жөндөмдүүлүгүн жана функционалдык мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатуунун эсебинен буруучу түзүлүштүн кыйла натыйжалуулугун тастыктайт.
Ключевые слова на кыргызском языке:тез аккан канал; буруучу конструкциялар; физикалык моделдөө; суунун агымы; тез агым режими
MODEL INVESTIGATIONS OF THE KINEMATIC CHARACTERISTICS OF A TURNING FLOW IN THE ZONE OF INFLUENCE OF A TURNING STRUCTURE
The results of studies of the hydraulic parameters of an improved design of a rotary structure for irrigation canals with a rapid current are presented. Hydraulic researches are carried out by an experimental method on physical models with the subsequent processing of results of experiment by methods of mathematical statistics. The kinematic characteristics of the flow in the zone of influence of the rotary structure at different flow rates are established. This confirms the significant efficiency of the rotary structure due to the increase in throughput and functionality that can be applied on the channels-fast-flowing mountain-foothill zone.
Ключевые слова на английском языке:fast-flow canal; turning structures; physical modeling; water flow; turbulent flow regime