Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Рассмотрены некоторые вопросы по реформированию системы здравоохранения Кыргызской Республики, финансированию, повышению эффективности и качества медицинских услуг. Основной проблемой здравоохранения Кыргызстана является постоянно увеличивающийся разрыв между ростом расходов на здравоохранение и
возможностями государства финансировать его на достаточном уровне. В связи с этим система здравоохранения не в состоянии обеспечивать физический и экономический доступ населения к качественной медицинской помощи, особенно социально незащищенных слоев населения. Перспективы в данной сфере весьма неблагоприятны, за годы «переходного периода» в республике накоплен большой груз тяжелых проблем, требующих безотлагательного решения. Неразрешимую задачу для многих медицинских организаций представляет устаревшая физическая инфраструктура, острая нехватка медицинских кадров, моральный износ медицинского оборудования, хроническое недофинансирование, постоянный рост цен на медикаменты, расходные материалы, тарифы на коммунальные услуги. В последние годы в Кыргызстане принято исчислять государственное ассигнование системы здравоохранения от общего объема республиканского бюджета (10 % в 2015 ., 13 % – в 2016-м), что представляется некорректным, так как во многих странах исчисление производится от объема ВВП страны. В нашем случае не учитываются инфляция, сопоставимые цены, уровень платежеспособности населения и т. д. Даже при таком уровне финансирования системы здравоохранения в Кыргызстане за 2016 г. (по оперативным данным) фактическое исполнение консолидированного бюджета по сектору здравоохранения составило 94,6 %. При плане 16201,5 млн сом. фактическое финансирование составило 15337,3 млн сом. Сложившуюся ситуацию можно изменить на первых этапах управленческими мерами без ущерба медицинской помощи населению. По оценкам местных и международных экспертов количество необоснованных госпитализаций в Кыргызстане достигает 30–40 % от общего количества больных, т. е. необоснованные потери/расходы могут составлять до 1,8 млрд сом. в год. Существующая система оказания медицинской помощи характеризуется избыточной сетью медицинских учреждений с устаревшей инфраструктурой и материально-техническим оснащением, доминированием стационарной помощи, низкой приоритетностью первичной медико-санитарной помощи. В условиях острого дефицита бюджетного финансирования и затянувшегося периода становления системы ОМС настала необходимость активного изыскания внутренних резервов. Помощь международного донорского сообщества в реформировании здравоохранения Кыргызстана весьма значительна и приносит определенные результаты, но она носит точечный избирательный характер и затягивается на продолжительное время. Для реального улучшения ситуации в системе здравоохранения необходимо опираться только на собственные силы и средства из госбюджета Кыргызстана.

здравоохранение; реформирование; обязательное медицинское страхование; неформальные платежи

Бул макалада Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо системасын реформалоо, медициналык кызматтарды каржылоо, алардын натыйжалуулугун жана сапатын жогорулатуу боюнча айрым маселелер каралган. Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо системасынын негизги көйгөйү – саламаттык сактоого чыгашалардын
өсүшү менен мамлекеттин жетиштүү деңгээлде каржылоо мүмкүнчүлүгүнүн ортосундагы ажырымдын туруктуу өсүшү эсептелет. Ушуга байланыштуу саламаттык сактоо системасы калктын, өзгөчө анын социалдык жактан корголбогон катмарынын сапаттуу медициналык жардамга экономикалык жеткиликтүүлүгүн камсыз кыла албай
келет. Бул тармактын келечеги жагымсыз, «өткөөл мезгил» жылдары республикада токтоосуз чечүүнү талап кылган көптөгөн оор маселелер топтолду. Көптөгөн медициналык уюмдар үчүн чечилбеген маселе инфраструктуранын эскириши, медициналык кадрлардын жетишсиздиги, өнөкөт болуп калган каржылоонун жетишсиздиги, медикаменттерге, чыгымдоочу материалдарга баанын өсүшү, коммуналдык кызматтарга тарифтердин өсүшү. Акыркы жылдары Кыргызстанда саламаттык сактоо системасына мамлекеттик ассигнованияларды чегерүү республикалык бюджеттин жалпы көлөмүнөн аныкталат (10 % -2015-ж., 13% – 2016-ж.), мунун өзү туура эмес көрүнүш, анткени көптөгөн мамлекеттерде саламаттык сактоо системасына каражаттарды чегерүү өлкөнүн ИДПсынын жалпы көлөмүнөн эсептелет. Бизде инфляция, салыштырмалуу баалар, калктын төлөө мүмкүнчүлүгү ж.б эске алынбайт. Ушундай деңгээлде да Кыргызстанда 2016-жылы саламаттык сактоо системасын каржылоо саламаттык сактоо сектору боюнча консолидацияланган бюджеттин иш жүзүндө аткарылышы 94,6 %ды түздү. План боюнча 16201,5 млн сом. Иш жүзүндө каржылоо 15337,3 млн сом. Түзүлгөн кырдаалды баштапкы мезгилдерде калкка медициналык жардам көрсөтүүнү үзгүлтүккө учуратпай, башкаруу чаралары менен чечсе боло. Жергиликтүү жана эл аралык эксперттердин баасы боюнча Кыргызстанда негизсиз госпиталдаштыруулардын саны оорулуулардын жалпы санынын 30–40%ын түзөт, б.а. негизсиз жоготуулар /чыгымдар бир жылда 1,8 млрд сомго чейин жетет. Азыркы медициналык жардам көрсөтүү системасы инфраструктурасы жана материалдык- техникалык жабдуулары эскирген, стационардык жардам көрсөтүү басымдуулук кылган, баштапкы медициналык-санитардык жардам көрсөтүү төмөнкү артыкчылыкта болгон медициналык мекемелердин ашыкча тармагы менен мүнөздөлөт. Бюджеттик каржылоонун жетишсиздигинин жана ММК системасынын калыптануу мезгилинин узакка созулушунун шартында ички резервдерди активдүү издөө зарылдыгы келип чыкты. Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо системасын реформалоодо эл аралык донордук коомчулуктун жардамы бир кыйла олуттуу жана ачык-айкын натыйжаларга алып келүүдө, бирок ал тандоо мүнөзүнө ээ жана көп мезгилден бери созулуп келүүдө. Саламаттык сактоо системасындагы кырдаалды реалдуу жакшыртуу үчүн өз күчүбүзгө жана Кыргызстандын мамлекеттик бюджетинен бөлүнгөн каражаттарга гана таянышыбыз керек.

саламаттык сактоо; реформалоо; милдеттүү медициналык камсыздандыруу; бейформал төлөмдөр

In this article some questions on reforming of a health care system of the Kyrgyz Republic, financing, increase in efficiency and quality of medical services are considered. The main problem of health care of Kyrgyzstan is constantly increasing gap between growth of expenses on health care and opportunities of the state to finance it at the sufficient level. In this regard, the health care system isn't able to provide physical and economic access for the population to high-quality medical care, especially socially - the unprotected segments of the population. Prospects in this sphere are very adverse, for years of "transition period" in the republic big freight of the big problems requiring the urgent solution is saved up. The unsolvable task for many medical organizations is represented by outdated physical infrastructure, an acute shortage of medical shots, obsolescence of the medical equipment, chronic insufficient funding, continuous increase in prices for medicines, expendables, tariffs for utilities. In recent years in Kyrgyzstan it is accepted to estimate the state allocation of a health care system from the total amount of the republican budget (10 % in 2015, 13 % in 2016) that is represented incorrect as in many countries calculation is made from the volume of GDP of the country. In our case inflation, the comparable prices, level of solvency of the population, etc. aren't considered. Even at such level of financing of a health care system in Kyrgyzstan for 2016 (according to operational data) the actual execution of the consolidated budget for the health sector has made 94,6 %, at the plan of 16201,5 million som the actual financing has made 15337,3 million som. Current situation can be changed at the first stages administrative measures without damage of medical care to the population. By estimates of local and international experts, the number of unreasonable hospitalization in Kyrgyzstan reaches 30–40 % of total of patients that is unreasonable losses / expenses can make up to 1,8 billion som a year. The existing system of delivery of health care is characterized by excess network of medical institutions with outdated infrastructure and material equipment, domination of the stationary help, low priority of primary health care. In the conditions of acute shortage of the budgetary financing and the prolonged period of formation of the compulsory health insurance system need of active research of internal reserves has come. The help of the international donor community in reforming of health care of Kyrgyzstan is very considerable and brings certain results, but this help has dot selective character and drags on for long time. For real improvement of a situation in a health care system it is necessary to rely only on own forces and means from the state budget of Kyrgyzstan.

health care; reforming; compulsory health insurance; informal payments