Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Даётся обзор социально-политической и культурно-конфессиональной обстановки на Тянь-Шане в постмонгольскую эпоху, освещена социокультурная роль кыргызского этноса в условиях динамично меняющихся диспозиций в регионе. Кроме того, отражены духовные запросы народа, место и роль изустных импровизаторов, прослежены основные концептуальные маршруты, описан ключевой горизонт натурфилософских представлений средневековых кыргызских мыслителей. Каждый раздел, помимо аналитической части, содержит выводы. Основное внимание исследования уделено натурфилософским основаниям гуманизма, социокультурным традициям и утопическим представлениям. В разделе про утопические идеи отражено основное диалектическое напряжение того времени, развернувшееся между идеалистическими воззрениями Асана-Кайгы и Толубая-Сынчы.

космоцентризм; гуманизм; природная среда; предание; утопия; натурфилософия; этнокультурная традиция; золотая долина

Макалада постмонгол доорундагы Тянь-Шандын коомдук-саясий жана маданий-конфессионалдык абалына сереп салынып, чөлкөмдөгү динамикалуу өзгөрүп жаткан диспозициялардын контекстинде кыргыз этникалык тобунун социалдык-маданий ролу баса белгиленет. Мындан тышкары, элдин руханий керектөөлөрү, оозеки импровизаторлордун орду жана ролу чагылдырылып, негизги концептуалдык жолдор чийилип, орто кылымдардагы кыргыз ойчулдарынын натурфилософиялык идеяларынын өзөктүү горизонттору сүрөттөлөт. Ар бир бөлүм, аналитикалык бөлүктөн тышкары, корутундуларды камтыйт. Изилдөөнүн негизги багыты гуманизмдин натурфилософиялык негиздерине, социомаданий салттарга жана утопиялык идеяларга багытталган. Утопиялык идеялар бөлүмүндө Асан-Кайгы менен Толубай-Сынчынын идеалисттик көз караштарынын ортосунда ачылып жаткан ошол кездеги негизги диалектикалык чыңалуу чагылдырылган.

космоцентризм; гуманизм; табигый чөйрө; салт; утопия; натурфилософия; этномаданий салт; алтын өрөөн

The article provides an overview of the socio-political and cultural-confessional situation in the Tien Shan in the post-Mongol era, highlights the socio-cultural role of the Kyrgyz ethnos in the context of dynamically changing dispositions in the region. In addition, the spiritual needs of the people, the place and role of oral improvisers are reflected, the main conceptual routes are traced, the key horizon of natural philosophical ideas of medieval Kyrgyz thinkers is described. Each section, in addition to the analytical part, contains conclusions. The main attention of the study is paid to the natural philosophical foundations of humanism, socio-cultural traditions and utopian ideas. The section on utopian ideas reflects the main dialectical tension of that time, which unfolded between the idealistic views of Asan-Kaigy and Tolubay-Synchy.

cosmocentrism; humanism; natural environment; legend; utopia; natural philosophy; ethnocultural tradition; golden valley