Чен Борис Борисович – д-р физ.-мат. наук, профессор, директор Высокогорной обсерватории физики атмосферных процессов КРСУ и НПО «Тайфун», тел.: +996-551 512835, +996-312 431197, e-mail: lidar@istc.kg
Попель Сергей Игоревич – д-р физ.-мат. наук, профессор, зав. лабораторией Института космических исследований РАН, тел.: +7 495 3331311, e-mail: popel@iki.rssi.ru
Адушкин Виталий Васильевич – д-р физ.-мат. наук, академик-советник РАН, г.н.с. Института динамики геосфер РАН, тел.: +7 499 1376611, e-mail: adushkin@idg.chph.ras.ru
Стрижанцева Ольга Михайловна – канд. геогр. наук, доцент кафедры метеорологии, экологии и охраны окружающей среды КРСУ, тел.: +996-312 340123, +996-554 333762, е-mail: olstrige@yandex.com
Голоуб Филиппе – PhD, профессор Лилльского университета наук и технологий, руководитель Европейского отделения Aeronet - «Photons/Aeronet», г. Лилль, Франция, тел.: 03 20336188, e-mail: philippe.goloub@univ-lille1.fr
Вайдлер Петер Георг – PhD, зав. отделом функциональных поверхностей раздела Института технологий в Карлсруе, Германия, тел.: +49 7247826804, e-mail: peter.weidler@kit.edu
СЛОИ МЕЛКОМАСШТАБНЫХ ЧАСТИЦ АЭРОЗОЛЯ И ПЕРЕНОС РАДИАЦИИ В АТМОСФЕРЕ РЕГИОНА. Часть 1. ЦИРКУЛЯЦИОННЫЕ УСЛОВИЯ НАЛИЧИЯ СЛОЕВ В АТМОСФЕРЕ
Выявлены связи между наличием слоев в атмосфере и источниками переноса мелкомасштабных частиц, видом воздушных масс и типом циркуляционных процессов на основе вертикальных аэрозольных профилей, полученных путем совместной обработки данных фотометра CIMEL и лидарного сигнала обратного рассеяния по годам и сезонам за период с 2015 по 2016 г. В среднем в году большинство переносов воздушных масс со слоями мелкомасштабных частиц происходил через секторы С (западный перенос) при малоградиентном поле пониженного давления и западном вторжении, западном циклоне и D (северный, северо-западный перенос) при южной периферии антициклона. Установлено, что большинство слоев в рассматриваемые годы наблюдалось при антициклонических (СА), адвективном южном (AS) и адвективногом западном (AW) типах погоды. Основным типом погоды, при котором наблюдается только пограничный слой без приподнятых слоев, является антициклонический, а также нейтральный, адвективный южный и адвективный западный типы погоды.
Ключевые слова на русском языке:атмосфера; слои; мелкомасштабные частицы; воздушная масса; пограничный слой; свободная тропосфера; тип циркуляционных процессов; фотометр; лидар; секторы переноса.
АЭРОЗОЛДУН МАЙДА БӨЛҮКЧӨЛӨРҮНҮН КАТМАРЛАРЫ ЖАНА АЙМАКТЫН АТМОСФЕРАСЫНА РАДИАЦИЯНЫН ТАРАЛЫШЫ. 1-бөлүк. АТМОСФЕРАДАГЫ КАТМАРЛАРДЫН БОЛУШУНУН ЦИРКУЛЯЦИЯЛЫК ШАРТТАРЫ
CIMEL фотометринин маалыматтарын биргеликте иштеп чыгуу аркылуу алынган вертикалдуу аэрозолдук профилдердин жана 2015-2016-жылдар аралыгында жылдар жана сезондор боюнча артка чагылган лидардык сигналдын негизинде атмосферадагы аэрозолдун катмарларынын болушу менен майда бөлүкчөлөрдүн таркалуу
булактарынын, аба массасынын түрү менен циркуляциялык процесстердин түрүнүн ортосундагы байланыштар аныкталды. Орто эсеп менен бир жылда аэрозолдун майда бөлүкчөлөрүнүн катмарларынан турган аба массаларынын жылып жүрүшү көпчүлүк учурда төмөнкү басымдагы аз градиенттүү талаада жана батыштан кирүүдө,
батыштан келген циклондо С сектору аркылуу (батыштан жылып келүү) жана түштүктөн келген циклонго каршы
агымда (түндүк, түндүк-батыштан жылып келүү) D сектору аркылуу өтөт. Каралып жаткан жылдары катмарлардын көбү аба-ырайынын циклонго каршы агымында (СА), түштүк адвективдүү (AS) жана батыш адвективдүү (AW) типтеринде байкалган. Катмарлар көтөрүлбөстөн, чек арадагы катмар гана байкалгандагы аба-арайынын
негизги түрү циклонго каршы, ошондой эле нейтралдык, түштүк адвективдүү жана батыш адвективдүү түрү болуп эсептелет.
атмосфера; катмарлар; майда бөлүкчөлөр; аба массасы; чек арадагы катмар; эркин тропосфера; циркуляциялык процесстердин түрү; фотометр; лидар; өтүү сектору.
LAYERS OF SMALL-SCALE PARTICLES OF AEROSOL AND RADIATION TRANSFER IN THE ATMOSPHERE OF THE REGION PART 1. CIRCULATION CONDITIONS OF THE PRESENCE LAYERS IN THE ATMOSPHERE
The relationships between the presence of layers in the atmosphere and the sources of small-scale particle transport, the type of air masses, and the type of circulation processes based on vertical aerosol profiles obtained by joint processing of CIMEL photometer data and lidar backscatter signal by Years and Seasons for the period from 2015 to
2016 are revealed. On average, in the year, most air mass transfers with layers of small-scale particles occurred through sectors C (western transport) at a low-gradient reduced-pressure field and a western invasion, a western cyclone and D (northern, northwestern transport) at the southern periphery of the anticyclone. It was found that the majority of layers in the considered years were observed at anticyclonic (CA), advective southern (AS) and advective western (AW) types of weather. The main type of weather, in which only the boundary layer without elevated layers, is the anticyclonic as well as the neutral, advective southern and advective western types of weather is observed.
atmosphere; layers; small-scale particles; air mass; boundary layer; free troposphere; type of circulation processes; photometer; lidar; transfer sector.