Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Рассмотрены некоторые теоретико-методологические проблемы изучения русских картографических материалов ХVIII – начала ХХ вв. в контексте исследования истории Казахстана нового времени. Отмечено, что методологической основой эффективного использования картографического материала нового времени выступает
комплексный междисциплинарный подход широкого взаимодействия гуманитарных наук и естествознания. Выявлено, что для наиболее плодотворного изучения и использования «старых» карт необходимо по возможности полное выявление всех имеющихся картографических материалов по конкретной проблематике. Установлено, что картографические материалы по истории Казахстана ХVIII – начала ХХ вв. следует изучать не изолированно, а как части картографии определенной эпохи во всех ее взаимосвязях и взаимообусловленностях с развитием смежных областей знаний (этнологии, археологии, истории, географии, астрономии, навигации, геодезии, полиграфии и т. д.), на базе глубокого знания социально-экономических и политических условий, без учета которых невозможна квалифицированная интерпретация источников такого типа.

«старые» карты; новое время; классификация картографического материала

Бул макалада Казахстандын жаңы мезгилин изилдөөнүн контекстинде ХVIII кылымдан ХХ кылымдын башына чейинки орустардын картографиялык материалдарын изилдөөнүн айрым теориялык-методологиялык маселелери каралган. Жаңы мезгилдин картографиялык материалдарын натыйжалуу пайдалануунун методология-
лык негизин гуманитардык илимдердин жана табият таануунун кеңири өз ара карым катышынын комплекстүү мамилеси түзөт. «Эски» карталарды бир кыйла жемиштүү изилдөө жана пайдалануу үчүн конкреттүү маселе боюнча мүмкүнчүлүккө жараша бардык картографиялык материалдарды толук аныктоо керек. ХVIII кылымдан ХХ кылымдын башына чейинки Казахстандын тарыхы боюнча картографиялык материалдарды өзүнчө бөлүп изилдебестен, белгилүү бир доордун картографиясынын бир бөлүгү катары тектеш тармактар боюнча билимдердин (этнология, археология, география, астрономия, навигация, геодезия, полиграфия ж.б.) өнүгүшү менен бардык өз ара байланыштардын жана өз ара шартталуулардын шартында, социалдык-экономикалык жана саясий шарттарды терең билүүнүн базасында изилдөө керек, аларды эске албастан мындай түрдөгү тарыхый булактарды квалификациялуу түшүндүрүү мүмкүн эмес.

«эски» карталар; жаңы мезгил; картографиялык материалдардын классификациясы

In this article deals with some theoretical and methodological problems of studying Russian cartographic materials of the XVIII-early XX centuries.: in the context of the study of the history of Kazakhstan of modern times. It is noted that a complex interdisciplinary approach to the wide interaction of the humanities and natural sciences is the methodological basis for the effective use of the old cartographic material. It has been revealed that for the most productive study and use of old maps, it is necessary, if possible, to fully identify all available cartographic materials for specific problems. It is established that cartographic materials on the history of Kazakhstan XVIII - early XX centuries should be studied not as an isolated part, but as part of the cartography of a certain era in all its interrelations and interdependencies with the development of related fields of knowledge (ethnology, archeology, history, geography, astronomy, navigation, geodesy, polygraphy, etc.) economic and political conditions, without which it is impossible to make a qualified interpretation of sources of this type.

old maps; modern times; classification of cartographic material