Свердлик Леонид Григорьевич – канд. физ.-мат. наук, с.н.с. лаборатории комплексных исследований геодинамических процессов в геофизических полях Федерального государственного бюджетного учреждения Научной станции Российской академии наук в г. Бишкеке, директор Высокогорной обсерватории физики атмосферных процессов Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тeл.: +996-505 754706, е-mail: l.sverdlik@mail.ru
Ибраев Адилет Эмильбекович – вед. инженер-программист Высокогорной обсерватории физики атмосферных процессов Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тeл.: +996-777 413141, е-mail: adiletibraev98@gmail.com
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МОДИФИЦИРОВАННОГО АЛГОРИТМА STA/LTA ДЛЯ ВЫДЕЛЕНИЯ ПРЕДСЕЙСМИЧЕСКИХ ВОЗМУЩЕНИЙ ТЕМПЕРАТУРЫ В НИЖНЕЙ АТМОСФЕРЕ
Представлено краткое описание алгоритма, позволяющего исследовать и анализировать эффекты литосферно-атмосферного взаимодействия для выявления аномалий, присутствующих в непрерывных изменениях температуры нижней атмосферы, которые могут быть связаны с фазой подготовки сильных и катастрофических землетрясений. Разработанный алгоритм основан на последовательном вычислении межсуточных приращений температуры (ΔT), отношения характеристических функций в коротком (STA) и длинном (LTA) временных окнах, а также интегральных параметров аномальных вариаций δTC (δT). Программное обеспечение IPPLA, реализующее алгоритм, предоставляет широкие возможности для изучения сейсмо-атмосферных эффектов. Практическое применение программы позволило выделить и идентифицировать пространственные и временные распределения предсейсмических аномалий температуры, которые дают основание предполагать вероятную связь с процессами подготовки сильных землетрясений.
Ключевые слова на русском языке:землетрясение; спутниковые данные; температура; верхняя тропосфера; нижняя стратосфера; возмущение; алгоритм; STA, LTA; дисперсия
ТӨМӨНКҮ АТМОСФЕРАДА СЕЙСМИКАЛЫК ТЕМПЕРАТУРАНЫН БУЗУЛУШУН БӨЛҮП КӨРСӨТҮҮ ҮЧҮН МОДИФИКАЦИЯЛАНГАН STA/LTA АЛГОРИТМИН КОЛДОНУУ
Макалада төмөнкү атмосферанын температурасынын үзгүлтүксүз өзгөрүүлөрүндө болгон аномалияларды аныктоо үчүн литосфералык-атмосфералык өз ара аракеттенүүнүн эффекттерин изилдөө жана талдоо үчүн алгоритмдин кыскача сүрөттөлүшү берилген, алар күчтүү жана катастрофалык жер титирөөлөрдүн даярдоо фазасы менен байланыштуу болушу мүмкүн. Иштелип чыккан алгоритм температуранын күнүмдүк өсүштөрүн ырааттуу эсептөөгө (ΔT), кыска (STA) жана узак (LTA) убакыт терезелериндеги мүнөздүү функциялардын катышына, ошондой эле аномалдуу вариациялардын интегралдык параметрлерине негизделген δTC ( δT). Алгоритмди ишке ашыруучу IPPLA программалык камсыздоосу сейсмо-атмосфералык эффекттерди изилдөө үчүн кеңири мүмкүнчүлүктөрдү берет. Программанын практикалык колдонулушу сейсмикалык температуранын аномалияларынын мейкиндик жана убакыт бөлүштүрүлүшүн бөлүп көрсөтүүгө жана аныктоого мүмкүндүк берди, бул чоң жер титирөөлөрдү даярдоо процесстери менен болжолдуу байланышты болжолдоого негиз берет.
Ключевые слова на кыргызском языке:жер титирөө; спутниктик маалыматтар; температура; жогорку тропосфера; төмөнкү стратосфера; бузулуу; алгоритм; STA, LTA; дисперсия
USE OF THE MODIFIED STA/LTA ALGORITHM FOR DETECTION PRE-SEISMIC TEMPERATURE PERTURBATIONS IN THE LOWER ATMOSPHERE
The article presents a brief description of an algorithm that allows you to investigate and analyze the effects of lithospheric-atmospheric interaction to identify anomalies present in continuous changes in the temperature of the lower atmosphere, which can be associated with the preparation phase of strong and catastrophic earthquakes. The developed algorithm is based on sequential calculation of inter-day temperature increments (ΔT), ratio of characteristic functions in short (STA) and long (LTA) time windows, as well as integral parameters of abnormal δTC variations (δT). IPPLA software, which implements the algorithm, provides ample opportunities for studying seismic-atmospheric effects. The practical application of the program made it possible to identify and identify spatial and temporal distributions of pre-seismic temperature anomalies, which suggest a probable connection with the processes of preparing strong earthquakes.
Ключевые слова на английском языке:earthquake; satellite data; temperature; upper troposphere; lower stratosphere; perturbation; algorithm; STA, LTA; variance