Инговатова Аурика Германовна – канд. филос. наук, доцент ГОУ ВО Алтайский государственный технический университет им. И.И. Ползунова, тел.: 8913 2369847, e-mail: auriking@mail.ru
О ТРАНСФОРМАЦИИ СМЫСЛА НАУЧНОГО ПОЗНАНИЯ В КОНТЕКСТЕ ДЕСАКРАЛИЗОВАННОЙ РАЦИОНАЛЬНОСТИ
Данная статья посвящена трансформации смысла науки. Автор считает, что основа трансформации – в утрате сакрального образа мира. Реальность мироздания обусловлена интегральным организующим смыслом. Изменение задач и образов науки связано с отказом от абсолютного смысла мироздания. Трансформация научного познания зависит напрямую от принятого человеком понимания бытия. В статье предложена социокультурная и историческая ретроспектива типов мышления. Прослеживается процесс упрощения начальных установок научного разума. Решается задача выявления причин смысловой редукции научного познания. Автор считает, что только актуализация метафизических вопросов в науке сможет вернуть ее в нужное русло. Метафизика с ее идейно-духовным содержанием сможет направить науку к преодолению проблем современного рационализированного мышления. Ценностное отношение к реальности избавит от издержек наивного реализма и эмпиризма, доминирующих в науке. Узкое эмпирически настроенное мышление обостряет проблему отношений современного человечества и мира, приводит к углублению духовного и глобально-экологического кризиса. Преодолеть накопившиеся противоречия может восстановленная в своих правах метафизическая ориентация. Она позволит ввести в орбиту научной рациональности необходимый онтологический и ценностно-смысловой фундамент познания человеком мира.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:метафизика; трансформация смысла науки; сущность науки; эмпиризм; научная картина мира; глобальные проблемы; духовный кризис; десакрализация; гуманизация науки; деконструкция познающего субъекта
ДЕСАКРАЛДЫК САРАМЖАЛДУУЛУКТУН КОНТЕКСТИНДЕ ИЛИМИЙ ТААНЫП-БИЛҮҮ МАЗМУНУН ТРАНСФОРМАЦИЯЛОО ЖӨНҮНДӨ
Бул макала илимдин мазмунун трансформациялоого арналган. Автор дүйнөнүн сакралдык образын жоготуу трансформациялоонун негизи деп эсептейт. Ааламдын чындыгы интегралдык уюштуруучу маңыз менен шартталган. Илимдин милдеттеринин жана образдарынын өзгөрүшү ааламдын абсолюттук маңызынан баш тартуу менен байланышкан. Илимий таанып-билүүнүн трансформациялоо адамдын болмушту түшүнүүсүнө түздөн түз көз каранды. Макалада ой жүгүртүүнүн түрлөрүнүн социалдык-маданий жана тарыхый өткөнгө сереп салуусу сунушталды. Илимий акыл-эстин баштапкы багытын жөнөкөйлөтүү процесси изилдөөгө алынган. Илимий тааныпбилүүнүн маанисин жөнөкөйлөтүүнүн себептерин аныктоо милдети чечилди. Автор илимде метафизикалык маселелерди актуалдаштыруу гана аны керектүү нукка кайтара алат деп эсептейт. Метафизика идеялык-руханий мазмуну менен илимди заманбап сарамжалдуу ой-жүгүртүү маселесин жеңип өтүүгө багыттай алат. Чындыкка карата баалуулукка негизделген мамиле илимде үстөмдүк кылган жөнөкөй реализмдин жана эмпиризмдин чыгымдарынан куткарат. Тар эмпирикалык ой жүгүртүү азыркы адамзат менен ааламдын ортосундагы мамилелердин көйгөйүн күчөтөт, руханий жана глобалдык экологиялык кризистин тереңдешине алып келет. Укуктары калыбына келтирилген метафизикалык багыт топтолгон карам-каршылыктарды жеңе алат. Ал илимий сарамжалдуулуктун орбитасына адамдын дүйнөнү таанып-билүүсүнө зарыл болгон онтологиялык жана баалуу мазмундук фундаментти киргизүүгө мүмкүндүк берет.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:метафизика; илимдин мазмунун трансформациялоо; илимдин маңызы; эмпиризм; ааламдын илимий көрүнүшү; глобалдуу көйгөйлөр; руханий кризис; десакрализация;илимди гумандаштыруу; таанып-билүүчү субъектти деконструкциялоо
ON THE TRANSFORMATION OF SCIENCE UNDERSTANDING IN THE CONTEXT OF DESACRATED RATIONALITY
The article dwells upon the transformation of science understanding. The author states that this process is rooted in loosing sacred vision of the world. Reality itself is determined by integral organizing reason. Changes of scientific problems and visions are due to total abandonment of absolute sense of the universe. The transformation of scientific knowledge is directly related to an individual’s understanding of existence. The article gives sociocultural and historic perspective of different types of thinking. It is possible to trace a process of simplification of basic scientific mind. It is also on track for revealing reasons for reduction of science understanding. The author believes that only actualization of metaphysical questions of science can put it back on track. Metaphysical understanding of science can guide it through problems of modern rationalized thinking. Naive realism and empiricism which dominate today’s science can only be avoided with the help of value criteria whilst analyzing our reality. Narrow empirical thinking intensifies the problem of relations between humans and the world, which in its turn contribute to spiritual and global environmental crisis. It is possible solve all these piled up problems through the recovery of metaphysical approach. It will allow to reintroduce ontological and axiological methods of man’s understanding of the world.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:metaphysics; transformation of science understanding; essence of science; empiricism; scientific worldview; global problems; spiritual crisis; desacralization; humanization of science; deconstruction of the learning subject