«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

На основе документальных источников изложены малоизученные факты биографии члена-корреспондента Академии наук Киргизской ССР, заслуженного деятеля науки Киргизской ССР М.Н. Большакова. Раскрывается многогранность его деятельности как учёного и руководителя, проектировщика и эксперта. Акцент делается на его научно-организационной работе. Основные периоды его жизни связаны с историей создания и развития научно-исследовательских институтов, проектных организаций Кыргызстана, деятельность которых может служить эффективной моделью интеграции науки с производством. Он участвовал в организации научных институтов и в разработке проектов крупнейших гидротехнических объектов в Российской Федерации и Кыргызстане в советский период. Внимание уделяется разработке научных основ, прогнозов, методов комплексного использования водных ресурсов страны. Делается вывод о значительном вкладе М.Н. Большакова в организацию и внедрение результатов исследований водных ресурсов в Кыргызстане, в укрепление научно-производственных взаимосвязей с научными центрами Российской Федерации и других советских республик, в подготовку научных кадров республики.

гидрология; инженер-гидротехник; инженер-проектировщик; гидроэлектростанции; водное хозяйство; гидроэнергетическое строительство; гидромелиоративная система; ирригация

Макалада Кыргыз ССРинин Илимдер академиясынын мүчө-корреспонденти, Кыргыз ССРинин илимине эмгек сиңирген ишмер М.Н. Большаковдун өмүр баянындагы аз изилденген фактылар документалдык булактардын негизинде баяндалды. Анын окумуштуу жана жетекчи, долбоорлоочу жана эксперт катары көп кырдуу ишмердиги ачылып берилди. Анын илимий-уюштуруучулук эмгегине негизги басым жасалды. Анын жашоосунун негизги мезгилдери Кыргызстанда илимди өндүрүш менен интеграциялоонун натыйжалуу үлгүсү боло ала турган илим-изилдөө институттарынын, долбоорлоо уюмдарынын түзүлүшү жана өнүгүү тарыхы менен байланышкан. Ал илимий институттарды уюштурууга жана Союз мезгилинде Россия Федерациясынын жана Кыргызстандын эң ири гидротехникалык курулуштарынын долбоорлорун иштеп чыгууга катышкан. Өлкөнүн суу ресурстарын комплекстүү пайдалануунун илимий негиздерин, божомолдорун, ыкмаларын иштеп чыгууга көңүл бурулат. Макалада Кыргызстандын суу ресурстарын изилдөөдөгү натыйжаларды уюштуруу жана ишке киргизүү, Россия Федерациясынын жана башка советтик республикалардын илимий борборлору менен өз ара илимий-өндүрүштүк байланышты бекемдөө, республиканын илимий кадрларын даярдоого М.Н. Большаковдун кошкон олуттуу салымы жөнүндө тыянак чыгарылды.

гидрология; инженер-гидротехник; инженер-долбоорлочу; гидроэлектростанция; суу чарбасы; гидроэнергетикалык курулуш; гидромелиорациялык система; ирригация

The article describes the little-studied facts, based on documentary sources, of the biography of M.N. Bolshakov, Corresponding Member of the Academy of Sciences of the Kirghiz SSR, Honored Scientist of the Kirghiz SSR. It reveals the versatility of his activities as a scientist and leader, designer and expert. The article emphasizes his scientific and organizational work. The main periods of his life are associated with the history of the creation and development of research institutes, design organizations in Kyrgyzstan, which can serve as an effective model for integrating science with production. Bolshakov participated in the organization of scientific institutes and in the development of projects for the largest hydraulic engineering facilities in the Russian Federation and Kyrgyzstan during the Soviet period. Attention is paid to the development of scientific foundations, forecasts, methods of integrated use of the country’s water resources. This article contains conclusion about the significant contribution of M.N. Bolshakov to the organization and implementation of the results of research on water resources in Kyrgyzstan, to the strengthening of scientific and industrial relations with scientific centers of the Russian Federation and other Soviet republics, and to the training of scientific personnel of the republic.

hydrology; hydraulic engineer; design engineer; hydroelectric power plants; water management; hydropower construction; irrigation and drainage system; irrigation