«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассмотрены показатели и причины возникновения государственного долга Кыргызской Республики, а также особенности его возникновения и показатели динамики развития в условиях трансформации национальной экономики. Рассмотрены проблемы обслуживания внутренней и внешней задолженности. Актуальность исследования определяется тем, что в мировом сообществе наличие внешней задолженности является обычной практикой, и привлечение внешних заимствований выступает драйвером развития в развитых экономических системах. Для Кыргызстана данная проблема является чрезвычайно важной потому, что привлеченные внешние кредиты не сыграли существенной роли в развитии национальной экономики, но и легли тяжелой долговой нагрузкой на государственный бюджет. В рамках проведенного анализа сделаны выводы о том, что основным фактором при формировании и росте внешней задолженности государства является обострение бюджетного дефицита. Это приводит к несоответствию государственных потребностей с действительными возможностями при финансировании расходов на социальную сферу, образование, медицину. Поэтому глубокое изучение особенностей формирования государственного долга, его содержания и структуры позволит пересмотреть экономическую политику в отношении привлечения заемных средств и повысить качество администрирования государственного бюджета.

государственный долг; внутренний долг; внешний долг; кредит; дефицит бюджета; финансирование; доноры; инвестиции

Бул макалада Кыргыз Республикасынын мамлекеттик карызынын пайда болушунун көрсөткүчтөрү жана себептери, ошондой эле анын пайда болуу өзгөчөлүктөрү жана улуттук экономиканы кайра куруунун шартында өнүгүү динамикасынын көрсөткүчтөрү каралган. Ички жана тышкы карызды тейлөө көйгөйлөрү каралат. Изилдөөнүн актуалдуулугу дүйнөлүк коомчулукта тышкы карыздын болушу көнүмүш практика болуп саналгандыгы жана өнүккөн экономикалык системаларда тышкы карыздарды тартуу өнүгүүнүн кыймылдаткычы катары чыккандыгы менен аныкталат. Кыргызстан үчүн бул көйгөй өтө маанилүү, анткени тартылган тышкы кредиттер улуттук экономиканы өнүктүрүүдө олуттуу роль ойнобостон, мамлекеттик бюджетке чоң карыз катары күч келтирген. Талдоо жүргүзүүнүн алкагында мамлекеттин тышкы карызынын калыптанышынын жана өсүшүнүн негизги фактору болуп бюджеттин тартыштыгынын курчушу саналат деген тыянак чыгарылган. Бул социалдык чөйрөгө, билим берүүгө жана медицинага чыгашаларды каржылоодо мамлекеттик муктаждыктар менен реалдуу мүмкүнчүлүктөрдүн ортосундагы айырмачылыкка алып келет. Демек, мамлекеттик карыздын пайда болуу өзгөчөлүктөрүн, анын мазмунун жана түзүмүн терең изилдөө зайымдык каражаттарды тартууга карата экономикалык саясатты кайра карап чыгууга жана мамлекеттик бюджетти башкаруунун сапатын жогорулатууга мүмкүндүк берет.

мамлекеттик карыз; ички карыз; тышкы карыз; кредит; бюджеттин тартыштыгы; каржылоо; донорлор; инвестициялар

This article is devoted to the consideration of the indicators and reasons for the emergence of the state debt of Kyrgyzstan. The features of its occurrence and indicators of the dynamics of development in the conditions of transformation of the national economy are considered. The problems of servicing internal and external debt are considered. The relevance of the study is determined by the fact that in the world community, the presence of external debt is a common practice and the attraction of external borrowings act as a driver of development in developed economic systems. For Kyrgyzstan, this problem is extremely important, because the attracted external loans did not play a significant role in the development of the national economy, but also laid a heavy debt burden on the state budget. As part of the analysis, it was concluded that the main factor in the formation and growth of the external debt of the state is the exacerbation of the budget deficit. This leads to a discrepancy between the state needs and the actual possibilities for financing expenditures on the social sphere, education, and medicine. Therefore, a deep study of the peculiarities of the formation of public debt, its content and structure will make it possible to revise the economic policy in relation to attracting borrowed funds and improve the quality of administration of the state budget.

public debt; internal debt; external debt; credit; budget deficit; financing; donors; investments