РИНЦте катталган
Журнал «КРСУ жарчысы», 2022 год, Том 22, № 4, Стр. 199-204. УДК 550.348.098.45 DOI 10.36979/1694-500X-2022-22-4-199-204
Автор тууралуу маалымат:

Свердлик Леонид Григорьевич – канд. физ.-мат. наук, старший научный сотрудник лаборатории комплексных исследований геодинамических процессов в геофизических полях Федерального государственного бюджетного учреждения науки Научная станция РАН в г. Бишкеке, директор Высокогорной обсерватории физики атмосферных процессов Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тeл.: +996-505 754706, е-mail: l.sverdlik@mail.ru

ИЗМЕНЕНИЕ ХАРАКТЕРИСТИК ПРЕДСЕЙСМИЧЕСКИХ ВОЛНОВЫХ ВОЗМУЩЕНИЙ В НИЖНЕЙ АТМОСФЕРЕ
Свердлик Л.Г.
Аннотация орус тилинде:

Представлены результаты анализа вариаций температуры в нижней и средней атмосфере, которые наблюдались перед крупным Нуринским землетрясением с магнитудой M = 6.7, произошедшим 05 октября 2008 г. Профили температуры были получены по данным глобального реанализа MERRA-2. Использование специально разработанного алгоритма позволило выделить и идентифицировать предсейсмические аномальные изменения температуры на высотах вблизи тропопаузы. Аномалия наблюдалась за 2−3 дня до землетрясения. Низкая солнечная активность в период, предшествующий землетрясению, указывает на вероятное сейсмическое происхождение возмущений температуры. В качестве возможного механизма формирования сейсмоатмосферного эффекта рассматривались атмосферные гравитационные волны. Определены характеристики волновых возмущений температуры. По флуктуациям температуры рассчитаны высотные профили потенциальной энергии гравитационных волн.

Түйүндүү сөздөр орус тилинде:

землетрясение; температура; верхняя тропосфера; нижняя стратосфера; возмущения; атмосферные гравитационные волны; флуктуации; плотность потенциальной энергии

ЖЕР ТИТИРӨӨНҮН АЛДЫНДА ТӨМӨНКҮ АТМОСФЕРАДАГЫ СЕЙСМИКАЛЫК ТОЛКУНДАРЫНЫН МҮНӨЗДҮҮ ӨЗГӨРҮШҮ
Свердлик Л.Г.
Аннотация кыргыз тилинде:

2008-жылдын 5-октябрында болгон М = 6,7 баллдык Нура ири жер титирөөсүнө чейин байкалган атмосферанын төмөнкү жана ортоңку катмарларындагы температуранын өзгөрүшүнө талдоо жүргүзүүнүн натыйжалары келтирилген. Температура профилдери MERRA-2 глобалдык реанализ маалыматтарынан алынган. Атайын иштелип чыккан алгоритмди колдонуу тропопаузага жакын бийиктикте сейсмикалык аномалдуу температуранын өзгөрүшүн бөлүа көрсөтүүгө жана аныктоого мүмкүндүк берди. Аномалия жер титирөөдөн 2-3 күн мурун байкалган. Жер титирөөнүн алдында күндүн аз активдүүлүгү температуранын бузулушунун ыктымалдуу сейсмикалык келип чыгышын көрсөтүп турат. Атмосфералык тартылуу толкундары сейсмо-атмосфералык таасирдин пайда болушунун мүмкүн болуучу механизми катары каралган. Толкундардын температурасынын бузулушунун мүнөздөмөлөрү аныкталат. Гравитациялык толкундардын потенциалдык энергиясынын бийиктик профилдери температуранын өзгөрүшү боюнча эсептелет.

Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:

жер титирөө; температура; жогорку тропосфера; төмөнкү стратосфера; бузулуулар; атмосфералык тартылуу толкундары; термелүүлөр; потенциалдык энергиянын тыгыздыгы

CHARACTERISTIC VARIATIONS OF PRE-SEISMIC WAVE DISTURBANCES IN LOWER ATMOSPHERE
Sverdlik L.G.
Аннотация англис тилинде:

The article provides the results of temperature variations analysis in the lower and middle atmosphere which were observed before the large Nurinsky earthquake with magnitude M = 6.7 that occurred on October 05, 2008. Temperature profiles had obtained from the global atmospheric reanalysis of MERRA-2. The usage of a specially developed algorithm made it possible to allocate and identify pre-seismic abnormal temperature changes at altitudes near the tropopause. An anomaly was observed 2-3 days before the earthquake. Low solar activity in the period preceding the earthquake indicates the probable seismic origin of temperature disturbances. Atmospheric gravitational waves were considered as a possible mechanism for forming the seismoatmospheric effect. Characteristics of temperature’s wave disturbances were determined. Based on temperature fluctuations, high-altitude profiles of potential energy of gravitational waves are calculated.

Түйүндүү сөздөр англис тилинде:

earthquake; temperature; upper troposphere; lower stratosphere; perturbation; atmospheric gravity wave; fluctuation; potential energy density

ГОСТ боюнча чыгуу маалыматтарын көчүрүү
Свердлик Л.Г. ЖЕР ТИТИРӨӨНҮН АЛДЫНДА ТӨМӨНКҮ АТМОСФЕРАДАГЫ СЕЙСМИКАЛЫК ТОЛКУНДАРЫНЫН МҮНӨЗДҮҮ ӨЗГӨРҮШҮ / Л.Г. Свердлик // КРСУ жарчысы. 2022. Т. 22. № 4. С. 199-204.