«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Цель статьи – наметить подходы к изучению драматического произведения с точки зрения поэтологического метода анализа литературного текста на примере драматургии известного кыргызского писателя М.Т. Байджиева. В основе этого метода лежит понятие «литературная сценичность», предполагающее анализ текста пьесы, в отличие от театральной сценичности, предусматривающей анализ постановки пьесы на сцене. С этой целью рассматриваются школьные и вузовские учебники по анализу драматического произведения во всех звеньях филологического образования – среднем, высшем и послевузовском. В результате делаются выводы о том, что литературная сценичность представляет собой контекст прочтения текста, требующего от читателя сотворчества и домысливания. Это и художественная речь, и символика, и косвенные способы оценки героев (пейзаж, интерьер, ремарки), и музыкальность произведения в образном пространстве текста. Широта контекста позволяет по-разному интерпретировать текст драматургического произведения, что находит отражение в различных театральных постановках пьесы.

драма; театр; поэтика; сценичность; интерпретация; текст; контекст; анализ текста

Макаланын максаты – белгилүү кыргыз жазуучусу М.Т. Байжиевдин драматургиясынын мисалында адабий текстке поэтикалык талдоо жүргүзүү ыкмасынын көз карашынан драмалык чыгарманы изилдөө ыкмаларын көрсөтүү. Бул ыкма пьесанын сахнада коюлушун талдоону камтыган театралдык сахналык чеберчиликтен айырмаланып, спектаклдин текстин талдоону камтыган «адабий сахна чеберчилиги» түшүнүгүнө негизделген. Бул максатта филологиялык билим берүүнүн бардык баскычтарында – орто, жогорку жана жогорку окуудан кийинки билим берүүдө драмалык чыгарманы талдоо боюнча мектептин жана университеттин окуу китептери талдоого алынган. Жыйынтыгында адабий сценалуулук – бул текстти окуу үчүн контекст деген тыянак чыгарылат, ал окурмандан биргелешип жаратуу жана ойду толуктоону талап кылат. Бул көркөм сөз да, символика да, каармандарды баалоонун кыйыр жолдору да (пейзаж, интерьер, ремаркалар), тексттин образдуу мейкиндигинде чыгарманын музыкалуулугу да боло алат. Пьесанын ар кандай театралдык спектаклдерде чагылдырылган контекстинин кенендиги драмалык чыгарманын тексттин ар кандай өңүттө чечмелөөгө мүмкүндүк берет.

драма; театр; поэтика; сценалуулук; интерпретация; текст; контекст; текстти талдоо

The purpose of the paper is to outline the approaches to the analysis of a dramatic work from the point of view of the poetic method of analysis of the literary text on the example of the drama of the famous Kyrgyz writer M.T. Baidzhiev. This method is based on the concept of «literary scenicism», which implies analysis of the text of the play in contrast to the theatrical stagecraft, which involves analysis of the production of the play on stage. To this end, school and university textbooks on the analysis of dramatic works are analyzed at all levels of philological education – secondary, higher and postgraduate. The conclusions are made that literary scenicism is a context of reading the text, which requires the reader to co-create and speculate. This includes artistic speech, сymbolics, indirect ways of evaluating the characters (landscape, interior, remarks), and the musicality of the work in the figurative space of the text. The breadth of the context allows different interpretations of the text of the dramatic work, which is reflected in the various theatrical productions of the play.

drama; theater; poetics; scenicism; interpretation; text; context; text analysis