«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Многие кыргызы в силу ряда исторических причин были вынуждены поселиться за пределами современного Кыргызстана. Одним из районов их компактного проживания является территория Синьцзяна в Китайской Народной Республике. Необходимо отметить, что они сохранили язык, культуру, быт, народные обычаи и традиции, присущие кыргызскому народу, а также богатое устное народное творчество, которое бережно сохраняется и развивается. Однако проблемы, касающиеся развития местного фольклора, творчества китайских сказителей, нашли лишь эпизодическое отражение в научных исследованиях в России и Кыргызстане. Цель данной статьи – рассмотреть богатейшее фольклорное наследие кыргызского населения, проживающего в Китае, его общее и особенное в сравнении с так называемой материнской фольклорной традицией, бытующей в Кыргызстане. Исследование проблемы показало, что богатое устное народное творчество продолжает бытовать и в среде китайских кыргызов в некоторых частях Синьцзяна.

кыргызы в Китайской Народной Республике; фольклор; устное народное творчество; кыргызский героический эпос «Манас»; «малые» эпосы в среде китайских кыргызов

Көптөгөн кыргыздар бир катар тарыхый себептерден улам азыркы Кыргызстандын аймагынан тышкары жактарда жашоого мажбур болушкан. Кыргыздардын компакттуу жайгашкан аймактарынын бири Кытай Эл Республикасынын Синьцзян аймагы. Белгилей кетүү керек, алар негизинен кыргыз элине мүнөздүү болгон тилди, маданиятты, турмуш-тиричиликти, элдик үрп-адаттарды, каада-салттарды, ошондой эле кыргыз элинин бай оозеки чыгармачылыгын сактап калышкан жана өнүктүрүшкөн. Кытай кыргыздарындагы фольклордун өнүгүшү, манасчылык өнөр Россия менен Кыргызстандын илимий изилдөөлөрүндө эпизоддук түрдө гана чагылдырган. Бул макаланын максаты – Кытайда жашаган кыргыздардын бай фольклордук мурасын, өзгөчө белгилерин Кыргызстандагы фольклордук чыгармалар менен салыштырып кароо. Маселени изилдөө көрсөткөндөй, Синьцзяндын айрым жерлеринде кытайлык кыргыздарда бай элдик оозеки чыгармачылык сакталып калган жана өнүгүүдө.

Кытай Эл Республикасындагы кыргыздар; фольклор; элдик оозеки чыгармачылык; кыргыз элинин баатырдык эпосу «Манас»; кытай кыргыздарындагы «кенже» эпостор

The Kyrgyz, who in the past led a nomadic lifestyle, historically settled outside of modern Kyrgyzstan. One of the areas of compact residence of Kyrgyz is the territory of Xinjiang in the People’s Republic of China. They have largely preserved the language, culture, way of life, folk customs and traditions inherent in the Kyrgyz people, as well as rich oral folk art, which is carefully preserved and developed. However, the problem of the development of local folklore, the creativity of Chinese storytellers found only an occasional reflection in the scientific life of Russia and Kyrgyzstan. The purpose of this article is to consider the richest folklore heritage of the Kyrgyz population living in China, its general and special in comparison with the maternal folklore tradition existing in Kyrgyzstan. The study of the problem showed that the rich oral folk art, folklore created in the mother culture, continues to exist among Chinese Kyrgyz in those parts of Xinjiang where the Kyrgyz population lives compactly.

Kyrgyz in the People’s Republic of China; folklore; oral folk art; Kyrgyz heroic epic «Manas»; «small» epics among Chinese Kyrgyz