«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Представлены результаты психолингвистического эксперимента как средства определения смыслового наполнения концепта «пространство». Выявлены и описаны универсальная и национально-культурная специфика ассоциации слов space и мейкиндик как фрагментов языковой картины мира носителей английского и кыргызского языков, в соответствии с чем были определены наиболее часто встречающиеся реакции на слова space и мейкиндик; отмечены факты совпадения реакций носителей разных – английского и кыргызского – языковых сознаний; выявлены и описаны часто встречающиеся реакции, составляющие ядро концептов space и мейкиндик; проанализировано наличие последовательно поступающих ассоциаций в ответах респондентов. Анализ данных, полученных в свободном ассоциативном эксперименте, позволяет сделать следующие выводы: значительная часть ассоциаций у англо- и кыргызскоязычных информантов совпадает, что еще раз указывает на общность концептуализации окружающего мира; специфика концептуализации пространства проявляется на культурологическом уровне и демонстрирует важность учета экспериментального характера восприятия и познания объективной реальности.

психолингвистический эксперимент; концепт «пространство»; ассоциации; общность и специфика концептуализации окружающего мира

Макалада «мейкиндик» түшүнүгүнүн семантикалык мазмунун аныктоочу каражат катары психолингвистикалык эксперименттин натыйжалары берилген. Англис жана кыргыз тилдеринде сүйлөгөндөрдүн дүйнөсүнүн тилдик картинасынын фрагменттери катары space жана мейкиндик сөздөрүнүн бирикмесинин универсалдуу жана улуттук-маданий өзгөчөлүктөрү аныкталып, сыпатталып, ага ылайык space жана мейкиндик сөздөрүнө эң кеңири таралган реакциялар аныкталды; ар түрдүү – англис жана кыргыз тилдик аң-сезимдеги алып жүрүүчүлөрдүн реакцияларынын дал келүү фактылары белгиленди; space жана мейкиндик түшүнүктөрүнүн өзөгүн түзгөн көп жолуккан реакциялар аныкталып, сүрөттөлгөн; респонденттердин жоопторунда катары менен келген бирикмелердин болушу талданган. Эркин бирикме экспериментинде алынган маалыматтарды талдоо төмөнкүдөй жыйынтык чыгарууга мүмкүндүк берет: англис жана кыргыз тилдүү маалымат берүүчүлөр арасындагы ассоциациялардын олуттуу бөлүгү дал келет, бул дагы бир жолу курчап турган дүйнөнүн концептуализациясынын жалпылыгын көрсөтөт; мейкиндикти концептуалдаштыруунун өзгөчөлүгү маданий деңгээлде көрүнүп турат жана объективдүү чындыкты кабыл алуунун жана таануунун эксперименталдык мүнөзүн эске алуунун маанилүүлүгүн көрсөтөт.

психолингвистикалык эксперимент; «мейкиндик» түшүнүгү; ассоциациялар; курчап турган дүйнөнү концептуалдаштыруунун жалпылыгы жана өзгөчөлүгү

The article is to present the results of a psycholinguistic experiment as a means of determining the semantic content of the concept of “space”. The universal and national-cultural features of the association of the words “space” and “meikindik” as a fragment of the linguistic picture of the world of the speakers of the English and Kyrgyz languages were identified and described, in accordance with which the most frequent reactions to the words “space” and “meikindik” were determined; facts of coincidence of reactions of speakers of different – English and Kyrgyz – language consciousnesses were noted; the frequency responses that form the core of the concepts “space” and “meikindik” were identified and described; - the presence of sequentially arriving associations in the respondents’ answers was analyzed. An analysis of the data obtained in the free associative experiment allows us to draw the following conclusions: a significant part of the associations of the English- and Kyrgyz-speaking informants coincides, which once again indicates the commonality of the conceptualization of the surrounding world; the specificity of the conceptualization of space manifests itself at the cultural level and demonstrates the importance of taking into account the experiential nature of perception and cognition of objective reality.

psycholinguistic experiment; the concept of «pace»; associations; general and specific features of the conceptualization of the surrounding world