«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассмотрение картографических материалов как исторических свидетельств по истории Казахстана ХVIII – начала ХХ вв. опирается прежде всего на всесторонний источниковедческий анализ, который невозможен без знания условных знаков «старых карт» данного периода. Условные знаки картографических материалов ХVIII –
начала ХХ вв. имеют свою историю развития и совершенствования. К картографическим условным знакам относят все виды подписей. Совокупность условных знаков и пояснений к карте называется легендой карты. В целях эффективного источникового анализа картографического материала необходимо знать все условные знаки, количество которых было велико и разнообразно для каждого конкретного периода развития картографии. При этом довольно часто на полях карт условные обозначения не помещались или отсутствовали объяснения их значений. Данная публикация предоставляет исследователям «старых карт» всесторонние знания по условным знакам картографических материалов ХVIII – начала ХХ вв., без знания которых невозможна квалифицированная интерпретация источников такого типа и этим доказывается её актуальность.

междисциплинарное исследование; новое время; условные знаки «старых карт»; «легенда»

ХVIII кылымдан тартып ХХ кылымдын башына чейинки Казахстандын тарыхы боюнча картографиялык материалдарды тарыхый күбө катары карап чыгуу ар тараптуу тарыхый булактарды таануу боюнча талдоо жүргүзүүгө негизделет, ушул мезгилдин «эски карталарынын» шарттуу белгилерин билбестен туруп мындай талдоо
жүргүзүү мүмкүн эмес. ХVIII кылымдан тартып ХХ кылымдын башына чейинки картографиялык материалдардын шарттуу белгилеринин өзүнүн өнүгүү жана өркүндөө тарыхы бар. Картографиялык шарттуу белгилерге кол тамгалардын бардык түрлөрү кирет. Шарттуу белгилердин жана картага түшүндүрмөлөрдүн жыйындысы кар-
танын легендасы деп аталат. Картографиялык материалга келип чыгуу булактары боюнча натыйжалуу талдоо жүргүзүү максатында, бардык шарттуу белгилерди билүү зарыл, алардын саны өтө көп жана картографиянын өнүгүүсүнүн ар бир конкреттүү мезгили үчүн ар түрдүү. Көпчүлүк учурда ошол мезгилдин карталарынын четтеринде шарттуу белгилер батпай калган же алардын түшүндүрмөлөрү жок болгон. Бул макала «эски карталарды» изилдөөчүлөргө ХVIII-ХХ кылымдын башындагы картографиялык материалдардын шарттуу белгилери боюнча ар тараптуу маалымат берет, аларды билбей туруп мындай булактарды квалификациялуу интерпретациялоо мүмкүн эмес, мына ушунусу менен бул эмгектин актуалдуулугу тастыкталат.

тармактар аралык изилдөө; жаңы мезгил; «эски карталардын» шарттуу белгилери; «легенда»

Consideration of cartographic materials as historical evidence on the history of Kazakhstan of the eighteenth – early twentieth centuries relies primarily on a comprehensive source study analysis, which is impossible without knowledge of the conventional symbols of the “old maps” of the period. Symbols of cartographic materials of the 18th – early
20th centuries have their own history of development and improvement. Cartographic symbols include all types of signatures. The set of conventional signs and explanations to the map is called a map legend. In order to effectively source the analysis of cartographic material, it is necessary to know all the symbols, the number of which was large and
varied for each specific period of mapping development. At the same time, quite often on the maps of a given period in the fields of maps, the legend did not fit or there were no explanations of their meanings. This publication provides the researchers of the "old maps" with comprehensive knowledge of the conventional signs of cartographic materials of the 18th – early 20th centuries without knowledge of which, a qualified interpretation of sources of this type is impossible and this proves its relevance.

interdisciplinary research; new time; conventional symbols of «old maps»; «legend»