«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассматривается история взаимовлияния тенгир-тооских (притяньшаньских) тюрков и согдийцев в процессе их этнических, политических, культурных, экономических и конфессиональных связей в VI–VIII вв., в период, когда был значителен тюрко-согдийский симбиоз. Эти процессы стабилизировали региональную этно-политическую ситуацию и способствовали расцвету торговли и урбанизации ряда регионов. Автор констатирует, что первоначальная высокая фаза тюрко-согдийского симбиоза была достигнута в эпоху развития взаимоотношений Западно-Тюркского и Тюргешского каганатов и Согдийской конфедерации. Утверждается, что понятие «тюрко-согдийский синтез» включает в себя большой вклад согдийцев в торговлю, земледелие, ремесленничество, градостроительство и огромное влияние тюрков в сфере производства вооружения, военного искусства и государственного управления. А также согдийская парадигма заложила основу для возникновения городов и городских поселений, способствовала оседанию определённого фрагмента кочевой тюркской популяции при фактической власти тюрков над земледельческими оазисами Средней Азии, создавшей благоприятные условия для бесперебойной торговли на Великом Шёлковом пути в данном регионе.

тюрко-согдийский симбиоз; этническая культура; тюрки; согдийцы; этнические процессы; урбанизация; кочевники; колонизация; синтез; Семиречье; Согд; военное искусство

Макалада VI–VIII кылымдардагы түрк-согду симбиозу маанилүү болуп саналган мезгилдеги Теңир-Тоо (Тянь-Шань) түрктөрү менен согдулуктардын этникалык, саясий, маданий, экономикалык жана диний ишенимдик байланыш процессинде өз ара таасиринин тарыхы каралган. Бул процесстер аймактык этносаясий кырдаалды турукташтырып, бир катар аймактарда сооданын жана урбанизациянын гүлдөп-өсүшүнө өбөлгө түздү. Автор түрк-согду симбиозу өзүнүн баштапкы жогорку сересине Батыш Түрк жана Түргөш каганаттары менен Согду конфедерациясынын мамилелеринин өнүккөн доорунда жеткенин белгилейт. Макалада «түрк-согду синтези» түшүнүгү согдулуктардын соодага, дыйканчылыкка, кол өнөрчүлүккө, шаар курууга кошкон зор салымын жана түрктөрдүн курал-жарак өндүрүүдөгү, аскердик искусстводогу жана мамлекеттик башкаруудагы эбегейсиз таасирин камтый тургандыгы далилденет. Ошондой эле согдий парадигмасы шаарлардын жана шаардык конуштардын пайда болушуна негиз түзүп, түрктөрдүн Орто Азиянын дыйканчылык оазистерине реалдуу бийлиги менен көчмөн түрк калкынын белгилүү бир бөлүгүнүн отурукташуусуна шарт түзүп, бул аймакта Улуу Жибек жолунда үзгүлтүксүз соода жүргүзүү үчүн ыңгайлуу шарттарды түздү.

түрк-согду симбиозу; этникалык маданият; түрктөр; согдулуктар; этникалык процесстер; урбанизация; көчмөндөр; колонизация; синтез; Жети-Суу; Согд; аскердик искусство

This article is devoted to the history of the mutual influence of the Tengir-Too (Tian-Shan) Turks and Sogdians in the process of their ethnic, political, cultural, economic and confessional ties in the 6th-8th centuries, during the period when the Turkic-Sogdian symbiosis was significant. These processes stabilized the regional ethno-political situation and became a stimulus for the dawn of trade and urbanization in a number of regions.The author states that the initial high phase of the Turkic-Sogdian symbiosis is achieved in the era of the development of close relations between the Western Turkic and Turgesh Khaganates and the Sogdian Confederation. The article states that the concept of “turkicsogdian synthesis” includes the great contribution of the sogdians to trade, agriculture, handicrafts, urban planning and the huge influence of the turks in the production of weapons, military art and public administration. And also the sogdian paradigm laid the foundation for the emergence of cities and urban settlements, contributed to the settlement of a certain fragment of the nomadic turkic population with the actual power of the turks over the agricultural oases of Central Asia, which created favorable conditions for uninterrupted trade on the Great Silk Road in this region.

turkic-sogdian symbiosis; ethnic culture; turks; sogdians; ethnic processes; urbanization; nomads; colonization; synthesis; Semirechye; Sogd; military art