«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассматривается актуальная тема отечественной историографии о вкладе средневековых карлуков в этнополитические, этнокультурные и торгово-экономические взаимоотношения с местным населением и соседними народами. Исходя из авторитетных исторических источников и результатов археологических изысканий, показана роль карлуков в создании кочевого государства с расширением территории на восток и запад. Определён доминирующий тренд карлукских племён на смешение с оседло-земледельческим населением. Другой важнейшей тенденцией в рассматриваемый исторический период в Притяньшанье и Семиречье является ускоренная урбанизация посредством создания городов и посёлков городского типа. Также выявлено, что в это время особенно интенсивно проходят процессы развития торговли и консолидация разрозненных карлукских племён в единое целое. Доказывается, что во всём этом велика роль каганской власти. Основной авторской концепцией, изложенной в данной статье, является то, что в течение VIII–X вв. территория Притяньшанья и Семиречья представляла собой своеобразный перекрёсток трансконтинентальных торговых путей из Китая в Среднюю Азию, Южную и Западную Сибирь. Резюмируется, что тюркоязычное население карлукского государства стало корневой основой Караханидского каганата.

карлуки; каганат; Притяньшанье; Семиречье; тюркоязычные племена; ябгу; Караханидский каганат

Бул макалада кыргыз тарыхнаамасы үчүн актуалдуу болуп эсептелген, орто кылымдардагы карлуктардын жергиликтүү жана коңшу элдердин этносаясий, этномаданий, соода-экономикалык мамилелерине кошкон салымы тууралуу жазылган. Белгилүү тарыхый булактарга жана археологиялык изилдөөлөрдүн натыйжаларына таянуу менен, чыгыш менен батышты көздөй кеңейген көчмөн мамлекетин түзүүдөгү карлуктардын ролу көрсөтүлгөн. Карлук урууларынын отурукташып дыйканчылык менен кесип кылган калк менен аралашуусундагы, алардын үстөмдүк тенденциясы аныкталган. Тянь-Шанда жана Жети-Суудагы каралып жаткан тарыхый мезгилдеги дагы бир негизги тенденция, шаарларды жана шаар тибиндеги калктуу пункттарды түзүүдөгү тездетилген урбанизация болуп саналат. Ошондой эле бул мезгилде соода-сатыктын өнүгүшү жана бытыранды карлук урууларынын бир бүтүндүккө биригүүсү өзгөчө интенсивдүү болгондугу аныкталган. Мунун баарында кагандык бийликтин ролу чоң экени далилденген. Макалада баяндалган негизги автордук концепция, VIII–X кылымдардын аралыгында Тянь-Шань жана Жети-Суунун аймактары Кытайдан Орто Азияга, Түштүк жана Батыш Сибирге баруучу трансконтиненталдык соода жолдорунун бири болгон. Карлук мамлекетинин түрк тилдүү калкы Карахандар каганатынын түпкү уңгусу болуп калгандыгы жалпыланган.

карлуктар; каганат; Теңир-Тоо; Жети-Суу; түрк тилдүү уруулар; ябгу; Карахандар каганаты

This article is written on a relevant topic of Russian historiography, on the contribution of medieval Karluks to ethno-political, ethno-cultural, trade and economic relations with the local population and neighboring peoples. Based on authoritative historical sources and the results of archaeological research, the role of the Karluks in the creation of a nomadic state with the expansion of the territory to the east and west is shown. The dominant trend of the Karluk tribes for mixing with the settled agricultural population is determined. Another major trend in the considered historical period in the Tien Shan and Semirechye is accelerated urbanization through the creation of cities and urban-type settlements. It was also revealed that at this time the processes of trade development and the consolidation of disparate Karluk tribes into a single whole were especially intensive. It is proved that the role of the kagan power is great in all this. It is proved that the role of the kagan power is great in all this. The main author’s concept, outlined in this article, is that during the VIII-X centuries. the territory of the Tien Shan and Semirechye was a kind of crossroads of transcontinental trade routes from China to Central Asia and to South and Western Siberia. It is summarized that the Turkic-speaking population of the Karluk state became the root basis of the Karakhanid Khaganate.

Karluks; Khaganate; Tien Shan; Semirechye; Turkic-speaking tribes; Yabgu; Karakhanid Khaganate