«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Рассматривается анализ развития физиологии дыхания – области физиологии, изучающей процессы, обеспечивающие снабжение тканей организма кислородом и выведение углекислого газа. Выделяются и характеризуются ключевые этапы становления и развития физиологии дыхания. При написании данной работы использовались сравнительно-исторический и аналитический методы историко-медицинского исследования. Представлена краткая характеристика основных периодов формирования представлений о физиологии дыхания, начиная с эпохи Древнего мира и заканчивая Новейшим временем. Дан обзор древнейшим трудам, послужившим идейно-историческими предпосылками становления и дальнейшего развития физиологии дыхания. Представлены ключевые деятели науки различных эпох, чьи исследования послужили базисом для формирования данного направления. В заключении автором делается вывод об этапах становления и развития физиологии дыхания от философских изысканий в Древнем мире и накопления эмпирических знаний в период Средневековья до появления новых методов исследования в Новое время и изучения процессов регуляции дыхания в Новейшее время.

история медицины; физиология дыхания; пульмонология; история физиологии; история биологии

Макалада организмдин ткандарын кычкылтек менен камсыз кылуучу жана көмүр кычкыл газын бөлүп чыгаруучу процесстерди изилдөөчү физиологиянын тармагы болгон дем алуу физиологиясынын өнүгүшүнө талдоо жүргүзүү каралат. Дем алуу физиологиясынын калыптанышынын жана өнүгүшүнүн негизги этаптары бөлүп көрсөтүлгөн жана мүнөздөлгөн. Бул эмгекти жазууда тарыхый медициналык изилдөөнүн салыштырма тарыхый-аналитикалык ыкмалары колдонулган. Байыркы дүйнөнүн доорунан азыркы доорго чейинки дем алуу физиологиясы жөнүндөгү түшүнүктөрдүн калыптанышынын негизги мезгилдеринин кыскача баяндамасы берилген. Дем алуу физиологиясынын калыптанышынын жана андан ары өнүгүшүнүн идеялык-тарыхый өбөлгөлөрү катары кызмат кылган байыркы эмгектерге сереп берилди. Ар кандай доорлордогу илимдин негизги ишмерлери келтирилген, алардын изилдөөлөрү ушул багытты калыптандыруу үчүн негиз болгон. Корутундуда автор байыркы дүйнөдөгү философиялык изилдөөлөрдөн тартып жана орто кылымдарда эмпирикалык билимдин топтолушунан жаңы мезгилде жаңы изилдөө ыкмалары пайда болгонго чейин дем алуу физиологиясынын калыптануу жана өнүгүү этаптары жөнүндө жана жаңы заманда дем алууну жөнгө салуу процесстерин изилдөө боюнча жыйынтык чыгарган.

медицинанын тарыхы; дем алуу физиологиясы; пульмонология; физиологиянын тарыхы; биологиянын тарыхы

The article is devoted to the analysis of the development of respiratory physiology – the field of physiology that studies the processes that ensure the supply of oxygen to the tissues of the body and the excretion of carbon dioxide. The purpose of the article is to identify and characterize the key stages of the formation and development of respiratory physiology. When writing this work, comparative historical and analytical methods of historical and medical research were used. The article presents a brief description of the main periods of the formation of ideas about the physiology of respiration, starting from the era of the Ancient World and ending with Modern times. An overview of the oldest works that served as ideological and historical prerequisites for the formation and further development of respiratory physiology is given. The key figures of science of various eras, whose research served as the basis for the formation of this direction, are presented. In conclusion, the author concludes about the stages of formation and development of respiratory physiology from philosophical research in the Ancient World and the accumulation of empirical knowledge in the Middle Ages to the emergence of new research methods in Modern times and the study of the processes of regulation of respiration in Contemporary times.

history of medicine; physiology of respiration; pulmonology; history of physiology; history of biology