Бейшеналиева Ботокоз Атахановна – преподаватель кафедры теории и истории русской и зарубежной литературы Кыргызского национального университета им. Ж. Баласагына, г. Бишкек, тел.: +996-552 288089, e-mail: bota_beishenali@mail.ru
ПРОЩАЯСЬ С ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОДДЕРЖКОЙ: НОВЫЙ ЭТАП ИСТОРИИ РУССКОГО ПЕРЕВОДА КЫРГЫЗСКОЙ ПОЭЗИИ
На материале последних публикаций русских переводов поэзии Токтогула Сатылганова (1989) и первой послереабилитационной публикации книги стихов Касыма Тыныстанова и её русских переводов (1992) рассматривается переломный момент истории перевода в Кыргызстане. Старший научный сотрудник проекта МОиН КР «Исследование истории и поэтики эпоса “Манас” как приоритетной национальной культурной ценности» Б.А. Бейшеналиева исследует меняющуюся в момент между масштабными культурно-политическими событиями реальность кыргызской поэзии и истории её перевода на русский язык, в том числе ломки связей национальных литератур и одновременно связей самой национальной литературы с культурообразующим государственным контекстом. Анализируется формирование новой роли русских переводчиков Кыргызстана как инициаторов обновляющегося литературного процесса, где усилиями переводчиков возрождаются состав древнетюркского поэтического наследия, компоненты вариантов эпоса «Манас», произведений акынов, а также роль переводчиков.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:акынская лирика; антология; кыргызская поэзия; национальная литература; перевод; переводческая деятельность; подстрочник; подлинник; русские переводчики; эквивалент
МАМЛЕКЕТТИК КОЛДОО МЕНЕН КОШТОШУУ: КЫРГЫЗ ПОЭЗИЯСЫНЫН ОРУСЧА КОТОРМОСУНУН ТАРЫХЫНДАГЫ ЖАҢЫ ЭТАП
Токтогул Сатылгановдун поэзиясынын (1989) орусча котормолорунун акыркы басылмаларынын материалынын жана Касым Тыныстановдун ырлар китебинин реабилитациядан кийинки биринчи басылышы жана анын орусча котормолорунун (1992) негизинде Кыргызстандын котормо тарыхынын бурулуш учуру каралат. Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин «Манас» эпосунун тарыхын жана поэтикасын артыкчылыктуу улуттук маданий баалуулук катары изилдөө» долбоорунун улук илимий кызматкери Б.А. Бейшеналиева кыргыз поэзиясынын масштабдуу маданий-саясий окуялардын ортосунда өзгөрүп жаткан чындыкты жана анын орус тилине которулуу тарыхын, анын ичинде улуттук адабияттардын байланышын жана ошол эле учурда улуттук адабияттын өзүнүн маданият түзүүчү мамлекеттик контекст менен байланышын изилдейт. Жаңылануучу адабий процесстин демилгечилери катары Кыргызстандын орус котормочуларынын жаңы ролунун калыптанышы, анда котормочулардын аракети менен байыркы түрк поэтикалык мурастарынын курамы, «Манас» эпосунун варианттарынын, акындардын чыгармаларынын компоненттери, ошондой эле котормочулардын ролу кайрадан жанданат.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:акын лирикасы; антология; кыргыз поэзиясы; улуттук адабият; котормо; котормочулук ишмердик; сап аралык; оригинал; орус котормочулары; эквивалент
LEAVING GOVERNMENT SUPPORT: A NEW STAGE IN THE HISTORY OF THE RUSSIAN TRANSLATION OF KYRGYZ POETRY
Russian translations of Toktogul Satylganov’s poetry (1989) and the first post-rehabilitation publication of the book of poems by Kasym Tynystanov and its Russian translations (1992) are used to examine a turning point in the history of translation in Kyrgyzstan. Senior researcher of the project of the Ministry of Education and Science of the Kyrgyz Republic «Research of the history and poetics of the epic «Manas» as a priority national cultural value» B.A. Beishenalieva explores the reality of Kyrgyz poetry and the history of its translation into Russian, which is changing at the moment between large-scale cultural and political events, including the breaking of the ties of national literatures and at the same time the ties of national literature itself with the culture-forming state context. The formation of a new role of the Russian translators of Kyrgyzstan as initiators of a renewed literary process is analyzed, where the translators’ efforts revive the composition of the ancient Turkic poetic heritage, the components of the variants of the epic «Manas», the works of the Akyns, as well as the role of translators.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:Akyn lyrics; anthology; Kyrgyz poetry; national literature; translation; translation activity; interlinear; original; Russian translators; equivalent