Субакожоева Чолпон Темирбековна – канд. ист. наук Института манасоведения Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, г. Бишкек, тел.: +996-555 854114, e-mail: chopa_1970@bk.ru
ЭПОС «МАНАС» В ИССЛЕДОВАНИЯХ КАЗАХСКИХ УЧЁНЫХ
Эпос «Манас» – уникальный памятник мировой культуры – в настоящее время известен не только фольклористам, но и широкому кругу читателей. Эпос «Манас» – это не просто крупнейший киргизский эпос, это жемчужина эпического наследия всего киргизского народа, памятник его языка и духовности. Ценность эпоса «Манас» как грандиозного произведения устного народного творчества неоднократно отмечалась в трудах казахских учёных и в периодической печати. Видные учёные Ч.Ч. Валиханов, М.О. Ауэзов, А.Х. Маргулан в своих работах раскрыли литературно-историческое значение эпоса, его место в истории киргизской культуры. В статье дан подробный анализ опубликованным исследованиям казахских учёных, посвящённым эпосу «Манас», причём наряду с достоинствами этих работ указаны их отдельные недостатки.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:эпос «Манас»; фольклор; эпическое наследие; народное творчество
«МАНАС» ЭПОСУН ИЗИЛДЕГЕН КАЗАК ОКУМУШТУУЛАРЫ
Дүйнөлүк маданияттын уникалдуу эстелиги болгон «Манас» эпосу учурда фольклорчуларга гана эмес, окурмандардын кеңири катмарына да белгилүү. «Манас» кыргыздын эң чоң эпосу эле эмес, ал бүткүл кыргыз элинин эпикалык мурасынын бермети, тилинин, руханиятынын эстелиги. «Манас» эпосунун баалуулугу элдик оозеки чыгармачылыктын теңдеши жок чыгармасы катары бир нече жолу белгиленип, мезгилдүү басмаларда айтылган. Белгилүү казак окумуштуулары Ч.Ч. Валиханов, М.О. Ауэзов, А.Х. Маргулан өз эмгектеринде эпостун адабий-тарыхый маанисин, кыргыз элинин маданиятынын тарыхындагы ордун ачып беришкен. Макалада казак илимпоздорунун «Манас» эпосуна арналган кеңири жарык көргөн изилдөөлөрү берилип, бул эмгектердин артыкчылыктары менен катар айрым кемчиликтери да көрсөтүлгөн.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:эпос «Манас»; фольклор; эпикалык мурас; элдик оозеки чыгармачылык
THE EPIC «MANAS» IN THE STUDIES OF KAZAKH SCIENTISTS
The epic “Manas” – a unique monument of world culture - is currently known not only to folklorists, but also to a wide range of readers. The epic “Manas” is not just the largest Kyrgyz epic, it is the pearl of the epic heritage of the entire Kyrgyz people, a monument to their language and spirituality. “Manas” eposunun baaluulugu eldik oozeki chygarmachylyktyn tendeshi jok chygarmasy katars bir neche zholu belgilenip, mezgilduu basmalarda aitylgan. Prominent scientists Ch.Ch. Valikhanov, M.O. Auezov, A.Kh Margulan in their works revealed the literary and historical significance of the epic, its place in the history of Kyrgyz culture. The article gives a detailed published study of Kazakh scientists dedicated to the epic “Manas”, and, along with the merits of these works, their individual shortcomings are indicated.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:epic “Manas”; folklore; epic heritage; folk art