Сатыбалдиева Асель Курманбековна – канд. ист. наук, и.о. доцента факультета государственного и муниципального управления Кыргызского национального университета им. Ж. Баласагына, г. Бишкек, тел.: +996-705 321773, +996-551 321773, e-mail: satybaldieva_73@mail.ru
Ысырайылова Назгуль Сансызбековна – аспирант Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева, г. Бишкек, тел.: +996-550 981835, e-mail: mederkylov76@mail.ru
ВЛИЯНИЕ ОБЩЕТЮРКСКОЙ ЧАГАТАЙСКОЙ ПИСЬМЕННОСТИ НА ФОРМИРОВАНИЕ КЫРГЫЗСКОГО ПИСЬМЕННОГО ЛИТЕРАТУРНОГО ЯЗЫКА
До установления советской власти кыргызы, как и все тюркоязычные народы, пользовались чагатайской письменностью. На протяжении многих лет по разным причинам кыргызская общественность считала, что чагатайская письменность не имеет отношения к кыргызскому языку. На сегодняшний день в Кыргызстане лингвисты и историки стали активно интересоваться историческими письменными памятниками, в том числе общетюркской чагатайской письменностью, однако ещё мало сведений о её влиянии на формирование кыргызского литературного письменного языка в XIX веке и об истории её исследования, поэтому данная статья посвящена именно этой проблеме.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:история письменности; письменная культура; арабская письменность; общетюркская чагатайская письменность; рукописный фонд
ОРТОК ТҮРК ЧАГАТАЙ ЖАЗУУСУНУН КЫРГЫЗ АДАБИЙ ЖАЗМА ТИЛИНИН КАЛЫПТАНЫШЫНА ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
Кыргыз эли совет бийлиги орногонго чейин бардык түрк тилдүү элдердей эле чагатай жазуу ыкмасын колдонуп келишкен. Көп жылдар бою айрым бир себептерден улам кыргыз коомчулугу чагатай жазуусун кыргыз тилине тиешеси жоктой кабылдап келишкен. Бүгүнкү күндө Кыргызстанда тилчилер жана тарыхчылар тарыхый мурастарга, жазма эстеликтерге, анын ичинде орток түрк чагатай жазуусуна чоң кызыгуу артып, бир катар жаңы изилдөөлөрдү жүргүзүп келишет. Бирок орток түрк чагатай жазуусунун XIX кылымда кыргыз адабий жазма тилине тийгизген таасири жана анын изилдениш тарыхы тууралуу маалыматтар аз болгондуктан, төмөндөгү макала ушул маселеге арналды.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:жазуунун тарыхы; жазма маданият; араб жазуусу; орток түрк чагатай жазуусу; кол жазмалар фонду
THE INFLUENCE OF THE GENERAL TURKIC CHAGATAI WRITING ON THE FORMATION OF THE KYRGYZ LITERARY WRITTEN LANGUAGE
Before the establishment of Soviet power, the Kyrgyz, like all Turkic-speaking peoples, used the Chagatai script. For many years, for various reasons, the Kyrgyz public believed that the Chagatai script is not related to Kyrgyz language. To date, linguists and historians in Kyrgyzstan have become actively interested in historical written monuments, including the common Turkic Chagatai script, but there is still little information about the influence of Chagatai writing on the formation of the Kyrgyz literary written language in the 19th century, and the history of its study, so the this article was devoted to exactly this problem.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:historical monuments; writing; Arabic writing; common Turkic Chagatai writing; manuscript fund