Кенжебаева Айгуль Викторовна – канд. биол. наук, ст. преподаватель кафедры Экологии и защиты окружающей среды факультета гидромелиорации, экологии и землеустройства Кыргызского национального аграрного университета им. К.И. Скрябина, г. Бишкек, тел.: +996-707 105800, e-mail: sezim73@mail.ru
Тажибаева Сайрагуль Кудайбергеновна – ассистент проекта CEPF «Сохранение диких абрикосов и миндалей в регионе Исфайрам-Шахимардан Кыргызстана», тел.: +996-772 156621, e-mail: tazhibaeva_sk@mail.ru
ОЦЕНКА СОСТОЯНИЯ ПОЧВ ДЛЯ УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ ГОРНЫХ РАЙОНОВ
Исследованы почвы территорий Государственного природного заповедника Сурматаш, Уч-Коргонского лесхоза, местных сообществ «Майдан» и «Котормо» Кадамжайского района Баткенской области. В результате обработки материалов полевых исследований и лабораторных анализов были выделены типы почв, дана оценка плодородия и качественная оценка почв: горные темные сероземы, горные коричневые и аллювиальные почвы. Дана характеристика элементов плодородия: содержание гумуса, реакция почвенной среды, содержание карбонатов, механический состав и др. Почвы с учетом обеспеченности гумусом, поправок на каменистость, маломощность и проявления эрозионных процессов отнесены к классам ниже среднего и худшего качества.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:почва; элементы плодородия; качественное состояние почв; устойчивое развитие
ТООЛУУ АЙМАКТАРДЫ ТУРУКТУУ ӨНҮКТҮРҮҮ ҮЧҮН ЖЕР КЫРТЫШЫНЫН АБАЛЫН БААЛОО
Баткен облусунун Кадамжай районундагы Сурматаш мамлекеттик жаратылыш коругунун, Үч-Коргон токой чарбасынын, жергиликтүү «Майдан» жана «Көтөрмө» жамааттарынын аймактарынын кыртыштары изилденди. Талаа изилдөөлөрүнүн материалдарын кайра иштетүүнүн жана лабораториялык анализдердин натыйжасында кыртыштын түрлөрү аныкталып, түшүмдүүлүгүнө баа берилген жана топурактардын сапаттык баасы берилген: тоонун кара боз топурагы, тоонун күрөң жана аллювиалдык топурагы. Түшүмдүүлүк элементтеринин мүнөздөмөлөрү берилет: гумустун курамы, кыртыштын чөйрөсүнүн реакциясы, карбонаттык курамы, механикалык курамы ж.б. Топурактар гумус менен камсыз болушун, таштуулук, аз кубаттуулук жана эрозиялык процесстердин көрүнүштөрүн эске алуу менен ортодон төмөн жана начар сапаттагы класстарга киргизилген.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:кыртыш; түшүмдүүлүгүнүн элементтери; топурактын сапаты; туруктуу өнүгүү
ASSESSMENT OF SOIL CONDITION FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF MOUNTAIN REGIONS
The article considers the soils of the territories of the Surmatash State Nature Reserve, the Uch-Korgon Forestry, the local communities «Maidan» and «Kotormo» of the Kadamzhai district of Batken region. As a result of processing the materials of field research and laboratory analyses, soil types were identified, fertility assessment and qualitative assessment of soils were given. Soils belong to the following types: mountain dark gray soils, mountain brown and alluvial soils. The characteristics of fertility elements are given: the content of humus, the reaction of the soil environment, the content of carbonates, mechanical composition, etc. The soils, taking into account the availability of humus, corrections for stony, low power and manifestations of erosion processes, are classified as below average and of the worst quality.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:soil; elements of fertility; qualitative condition of soils; sustainable development