РИНЦте катталган
Журнал «КРСУ жарчысы», 2023 год, Том 23, № 9, Стр. 123-130. УДК 616.89:616.379-008.64 DOI 10.36979/1694-500X-2023-23-9-123-130
Автор тууралуу маалымат:

Сулайманова Марина Рахимджановна – канд. мед. наук, доцент кафедры медицинской психологии, психиатрии и психотерапии медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тел.: +996-555 125167, e-mail: marina.suli@gmail.com
Кутликова Айлина Бахрамовна – студент направления «Лечебное дело» медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тел.: +996-709 173238, e-mail: kutlikovaa@mail.ru
Тобокелова Керемет Арыстанбековна – студент направления «Лечебное дело» медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тел.: +996-770 502771, e-mail: keremettobokelova50@gmail.com
Мисиров Расул Миртемирович – студент направления «Лечебное дело» медицинского факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, тел.: +996-706 870481, e-mail: rasulmirtemirovich@gmail.com

ПАТТЕРНЫ МУЛЬТИМОРБИДНОСТИ У ПАЦИЕНТОВ С АФФЕКТИВНЫМИ НАРУШЕНИЯМИ ПРИ САХАРНОМ ДИАБЕТЕ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ ТИПА
Сулайманова М.Р., Кутликова А.Б., Тобокелова К.А., Мисиров Р.М.
Аннотация орус тилинде:

Амбулаторные психические расстройства влияют на течение и терапию сахарного диабета, чему врачи-эндокринологи и другие интернисты общей практики не уделяют достаточного внимания. Существенное значение на формирование процессов коморбидности оказывают механизмы психической защиты, которые в дебюте заболевания демонстрируют кратковременный эффект компенсации, однако деструктивный эффект – в процессе дальнейшего развития заболевания. В связи с этим основной целью нашего исследования было изучение клинико-психологических механизмов формирования феномена коморбидности, обусловливающего ассоциированность аффективных нарушений и сахарного диабета в зависимости от типологии, для оптимизации диагностики, терапии и профилактики резистентных и осложнённых вариантов течения. Исследовано 52 респондента с сахарным диабетом первого и второго типов в лечебно-профилактических учреждениях гг. Бишкека и Токмока с применением стандартизованных психометрических методов исследования уровня аффекта, одиночества и силы механизма психологической защиты. В результате выявленные уровень тревоги и уровень одиночества у пациентов с сахарным диабетом второго типа существенно превышали показатели пациентов с сахарным диабетом первого типа (Р < 0,05). Наиболее сильными механизмами психологической защиты у респондентов с сахарным диабетом первого типа оказались: «вытеснение» (Р < 0,05), «проекция» (Р < 0,01), «регрессия» (Р < 0,01), «замещение» (Р < 0,01); у респондентов с сахарным диабетом второго типа: «регрессия» (Р < 0,01), «проекция» (Р < 0,01), «вытеснение» (Р < 0,05), «замещение» (Р < 0,01). Определены существенные взаимообусловливающие корреляции между исследуемыми показателями. Таким образом, выраженность уровня аффекта, одиночества и механизма психологической защиты оказывает значительное влияние на течение и резистентность сахарного диабета в процессе типологизации, что обозначило мишени терапевтической коррекции аффективного синдрома с учётом доминирующих механизмов психологической защиты в зависимости от типа сахарного диабета. Выявленные статистически значимые корреляции требуют дальнейшего их углубленного изучения, что позволит взглянуть на воспроизводимые паттерны мультиморбидности с точки зрения разработки эффективных стратегий терапии и профилактики резистентных и осложнённых вариантов сахарного диабета.

Түйүндүү сөздөр орус тилинде:

сахарный диабет; тревога; депрессия; одиночество; механизмы психической защиты; качество жизни

КАНТ ДИАБЕТИ МЕНЕН ООРУГАН, АФФЕКТИВДҮҮ БУЗУЛУУЛАРЫ БАР БЕЙТАПТАРДЫН КАН ДИАБЕТИНИН ТИБИНЕ ЖАРАША МУЛЬТИМОРБИДДҮҮЛҮГҮНҮН ҮЛГҮЛӨРҮ
Сулайманова М.Р., Кутликова А.Б., Тобокелова К.А., Мисиров Р.М.
Аннотация кыргыз тилинде:

Амбулаториялык психикалык бузулуулар кант диабетинин жүрүшүнө жана дарылоосуна таасирин тийгизет, буга эндокринологдор жана башка жалпы практикалык дарыгерлер жетиштүү көңүл бурушпайт. Коморбиддүүлүк процесстерин калыптандырууга психикалык коргоонун механизмдери олуттуу маани берет, алар оорунун дебютунда компенсациянын кыска мөөнөттүү натыйжасын көрсөтөт, бирок оорунун андан ары өнүгүү процессинде деструктивдүү натыйжаны көрсөтөт. Ушуга байланыштуу, биздин изилдөөнүн негизги максаты диагнозду, терапияны оптималдаштыруу жана туруктуу жана татаалдашкан варианттардын алдын алуу үчүн типологияга жараша аффективдүү бузулуулардын жана кант диабетинин ассоциацияланышын шарттаган коморбиддик кубулушту калыптандыруунун клиникалык-психологиялык механизмдерин изилдөө болгон. Аффекттин деңгээлин, жалгыздыкты жана психологиялык коргонуу механизминин күчүн изилдөөнүн стандартташтырылган психометрикалык методдорун колдонуу менен Бишкек жана Токмок шаарларынын дарылоо-алдын алуу мекемелериндеги биринчи жана экинчи типтеги кант диабети менен ооруган 52 респондент изилденген. Натыйжада экинчи типтеги кант диабети менен ооругандардын тынчсыздануу жана жалгыздык деңгээли биринчи типтеги кант диабети менен ооругандардын көрсөткүчтөрүнөн (Р < 0,05) кыйла жогору болгон. Биринчи типтеги кант диабети менен ооруган респонденттерде психологиялык коргоонун кыйла күчтүү механизмдери төмөнкүлөр болду: «сүрүп чыгаруу» (р < 0,05), «проекция» (Р < 0,01), «регрессия» (Р < 0,01), «ордун алмаштыруу» (Р < 0,01); экинчи типтеги кант диабети менен ооруган респонденттерде: «регрессия» (Р < 0,01), «проекция» ( (Р < 0,01), «ордун алмаштыруу» (р < 0,05), «сүрүп чыгаруу» (р < 0,05), «ордун алмаштыруу» (р < 0.01). Изилденген көрсөткүчтөрдүн ортосундагы олуттуу өз ара көз каранды байланыштар аныкталды. Ошентип, аффекттин, жалгыздыктын деңгээлинин жана психологиялык коргонуу механизминин көрүнүктүүлүгү типтештирүү процессинде кант диабетинин жүрүшүнө жана туруктуулугуна олуттуу таасирин тийгизет, бул кант диабетинин түрүнө жараша психологиялык коргоонун үстөмдүк кылуучу механизмдерин эске алуу менен аффективдүү синдромду терапевттик коррекциялоо максатын белгиледи. Аныкталган статистикалык маанилүү корреляциялар мындан ары тереңдетилген изилдөөнү талап кылат, бул бизге кант диабетинин туруктуу жана татаал түрлөрүн дарылоонун жана алдын алуунун эффективдүү стратегияларын иштеп чыгуунун көз карашынан мультиморбиддүүлүктүн кайталануучу моделдерин кароого мүмкүндүк берет.

Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:

кант диабети; тынчсыздануу; депрессия; жалгыздык; психикалык коргонуу механизмдери; жашоо сапаты

PATTERNS OF MULTIMORBIDITY IN PATIENTS WITH AFFECTIVE DISORDERS IN DIABETES MELLITUS DEPENDING ON THE TYPE
Sulaimanova M.R., Kutlikova A.B., Tobokelova K.A., Misirov R.M.
Аннотация англис тилинде:

Outpatient psychiatric disorders affect the course and treatment of diabetes mellitus, but endocrinologists and general practitioners do not pay enough attention to them. Psychological defense mechanisms play a significant role in the formation of comorbidity processes. Psychological defense mechanisms in the debut of the disease demonstrate a short-term compensation effect, and a destructive effect - in the process of further development of the disease. In this regard, the main goal was to study the clinical and psychological mechanisms of the formation of the phenomenon of comorbidity, which determines the association of affective disorders and diabetes mellitus depending on the typology, in order to optimize the diagnosis, therapy and prevention of resistant and complicated course options. 52 respondents with type 1 and type 2 diabetes mellitus were studied in medical institutions in the cities of Bishkek and Tokmok. Standardized psychometric methods were used to study the level of affect, loneliness and the strength of psychological defense mechanisms. As a result, the level of anxiety and loneliness found in patients with type 2 diabetes mellitus significantly exceeded those in patients with type 1 diabetes mellitus (P < 0.05). The strongest mechanisms of psychological defense in respondents with type 1 diabetes mellitus were: "repression" (P < 0.05), "projection" (P < 0.01), "regression" (P < 0.01), "replacement" (P < 0.01); in respondents with type 2 diabetes mellitus: "regression" (P < 0.01), "projection" (P < 0.01), "repression" (P < 0.05), "replacement" (P < 0.01). Significant interdependent correlations between the studied indicators are determined. Thus, the severity of the level of affect, loneliness and mechanisms of psychological defense have a significant impact on the course and resistance of diabetes mellitus in the process of typology, which marked the targets for therapeutic correction of the affective syndrome, taking into account the dominant mechanisms of psychological defense, depending on the type of diabetes mellitus. The revealed statistically significant correlations require their further in-depth study, which will allow us to look at reproducible patterns of multimorbidity from the point of view of developing effective strategies for the treatment and prevention of resistant and complicated variants of diabetes mellitus.

Түйүндүү сөздөр англис тилинде:

diabetes mellitus; anxiety; depression; loneliness; psychological defense mechanisms; quality of life

ГОСТ боюнча чыгуу маалыматтарын көчүрүү
Сулайманова М.Р. КАНТ ДИАБЕТИ МЕНЕН ООРУГАН, АФФЕКТИВДҮҮ БУЗУЛУУЛАРЫ БАР БЕЙТАПТАРДЫН КАН ДИАБЕТИНИН ТИБИНЕ ЖАРАША МУЛЬТИМОРБИДДҮҮЛҮГҮНҮН ҮЛГҮЛӨРҮ / М.Р. Сулайманова, А.Б. Кутликова, К.А. Тобокелова и др. // КРСУ жарчысы. 2023. Т. 23. № 9. С. 123-130.