«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

В настоящее время в лингвистике, в том числе в кыргызском языкознании, термин “валентность” как лингвистическая теория привлекает внимание учёных. Любой язык реализует валентный анализ как потенциальную способность к сочетаемости языковых единиц, т. е. взаимной последовательности частей речи. Статья посвящена валентной природе глагольной группы слов. Рассмотрение валентности глагола как его семантико-синтаксической категории не только позволяет проанализировать составляющие его компоненты, но также показывает шкалу их “центрально-периферийного” расположения. Отмеченные в статье языковые проблемы указывают на актуальность исследования, подчёркивают важность теории валентности и глагольных выражений в кыргызском языке. Валентность глагола определяет форму синтаксической конструкции. Следовательно, работы, отражающие валентность и морфологическую природу слов, могут быть продолжены с помощью семантико-синтаксического анализа предложения.

валентность; семантика; действие; предикат; сочетаемость; категория; глагол; актант; модель; структура; элемент; макет

Учурда тил илиминде, анын ичинде кыргыз тил илиминде лингвистикалык теория катары “валенттүүлүк” термини окумуштуулардын көңүлүн бурууда. Ар бир тил валенттик анализди тилдик бирдиктердин шайкештигинин, б.а., кеп бөлүктөрүнүн өз ара ырааттуулугунун потенциалдуу жөндөмү катары ишке ашырат. Макала этиш сөз тобунун валенттүүлүк табиятына арналган. Этиштин валенттүүлүгүн анын семантикалык-синтаксистик категориясы катары кароо анын составдык компоненттерин талдоо менен гана чектелбестен, алардын “борбордук-перифериялык” жайгашуу масштабын да көрсөтөт. Макалада белгиленген тил маселелери изилдөөнүн актуалдуулугун көрсөтүп, кыргыз тилиндеги валенттүүлүк жана сөз айкаштары теориясынын маанилүүлүгүн баса белгилейт. Этиштин валенттүүлүгү синтаксистик түзүлүштүн формасын аныктайт. Демек, сөздөрдүн валенттүүлүгүн жана морфологиялык табиятын чагылдырган эмгектерди сүйлөмдөрдү семантикалык-синтаксистик талдоо аркылуу улантууга болот.

валенттүүлүк; семантика; иш-аракет; предикат; айкалышуу; категория; этиш; актант; модел; түзүмү; элемент; макет

Currently, in linguistics, including in Kyrgyz linguistics, the term valence as a linguistic theory attracts the attention of scientists. Any language implements a valence analysis of the possibility of a mutual sequence of parts of speech. This article is devoted to the valence nature of the verb group of words. Considering the valence of a verb as its semantic and syntactic category not only allows us to analyze its constituent components, but also shows the scale of their “central-peripheral” location. The linguistic problems noted in the article indicate the relevance of the study, emphasize the importance of the theory of valence and verbal expressions in the Kyrgyz language. The valence of the verb determines the form of the syntactic construction. Consequently, works reflecting the valence and morphological nature of words can be continued by providing semantic and syntactic analysis of the sentence.

valence; semantics; action; predicate; compatibility; category; verb; actant; model; structure; element; layout