Калыбеков Турсын – д-р техн. наук, профессор КазНИТУ им. К.И. Сатпаева, г. Алматы. ГНС по проекту ГФ МОН РК 2018/АРО5131591., тел.: 8 7013976616, e-mail: t.kalybekov@mail.ru
Турсбеков Серик Вахитович – д-р техн. наук, ассоц. профессор кафедры “Маркшейдерское дело и геодезия” КазНИТУ им. К.И. Сатпаева, г. Алматы, тел.: 8 7772962280, e-mail: naiman1913@mail.ru
Жакыпбек Ырысжан – доктор PhD, ассистент-профессор кафедры “Маркшейдерское дело и геодезия” КазНИТУ им. К.И. Сатпаева, г. Алматы, тел.: 8 7054159741, e-mail: moldir_09@mail.ru.
Ахтаева Нұрсулу Зияхановна – канд. биол. наук, доцент, Казахский национальный университет им. аль-Фараби, г. Алматы, e-mail: akhtaeva74@gmail.com
Муканова Гүлжанат Амангельдиевна – канд. биол. наук, и.о. доцента, Казахский национальный университет им. аль-Фараби, г. Алматы, e-mail: Gulzhanatmukanova@gmail.com
ИЗУЧЕНИЕ ИНТЕНСИФИКАЦИИ ПОЧВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ПРОЦЕССОВ ПРИ РЕКУЛЬТИВАЦИИ ПОВЕРХНОСТИ ОТВАЛОВ
Показана важность изучения интенсификации почвообразовательных процессов при выполнении рекультивации техногенно нарушенных земель на открытых разработках с целью охраны окружающей среды и улучшения экологической обстановки в районе освоения недр. Приведены условия формирования фитоценозов и ускорения почвообразования и постепенного преобразования техногенного ландшафта под влиянием развития почвообразовательного процесса, роль растений и микроорганизмов для развития почвообразования.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:открытый способ; месторождение; почвообразование; интенсификация; отвал; рекультивация
ЖЕРДИН ИШТЕТҮҮГӨ ЖАРАКСЫЗ КАТМАРЫН РЕКУЛЬТИВАЦИЯ КЫЛУУДА ЖЕР КЫРТЫШЫН ТҮЗҮҮ ПРОЦЕССИН ТЕЗДЕТҮҮНҮ ИЗИЛДӨӨ
Макалада кенди өздөштүрүү аймагында айлана-чөйрөнү коргоо жана экологиялык кырдаалды жакшыртуу максатында, ачык кен иштеткен аймакта техногендик бузулган жерди рекультивациялоодо жер кыртышын түзүү процессин тездетүүнү изилдөөнүн маанилүүлүгү көрсөтүлдү. Фитоценоздордун калыптануу шарттары жана жер кыртышынын калыптанышын тездетүү, жер кыртышынын калыптануу процессин өнүктүрүүнүн таасири астында акырындык менен техногендик ландшафтын кайра түзүлүшү, жер кыртышынын түзүлүшүн өнүктүрүүдө өсүмдүктөрдүн жана микроорганизмдердин ролу каралды.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:ачык ыкма; кен чыккан жер; жер кыртышынын калыптанышы; күчөтүү; жердин иштетүүгө жараксыз катмары; рекультивация
STUDYING THE INTENSIFICATION OF SOIL-FORMING PROCESSES IN RECLAMATION OF THE SURFACE DUMPS
The importance of studying the intensification of soil-forming processes during the recultivation of technologically disturbed lands in open-cast mining in order to protect the environment and improve the ecological situation in the area of subsurface resources development is shown. The conditions for the formation of phytocenoses and the acceleration
of soil formation and the gradual transformation of the technogenic landscape under the influence of the development of the soil-forming process, the role of plants and microorganisms for the development of soil formation are given.
open method; deposit; soil formation; intensification; dumping; recultivation