Свердлик Леонид Григорьевич – канд. физ.-мат. наук, ст. науч. сотр. лаборатории комплексных исследований геодинамических процессов в геофизических полях Федерального государственного бюджетного учреждения Научная станция Российской академии наук в г. Бишкеке, директор Высокогорной обсерватории физики атмосферных процессов Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, тeл.: +996-505 754706, е-mail: l.sverdlik@mail.ru
НАЗЕМНЫЙ МОНИТОРИНГ ВАРИАЦИЙ ПАРАМЕТРОВ АТМОСФЕРНОГО АЭРОЗОЛЯ В РЕГИОНЕ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ
Приведены результаты измерений оптических и микрофизических характеристик атмосферного аэрозоля солнечным фотометром CIMEL CE-318, размещенным на Полевой Экспериментальной Базе ВГО ФАП КРСУ и НС РАН (станция IAOCA-KRSU, AERONET/PHOTONS). На основе годового цикла наблюдений с сентябрь 2022 по август 2023 г. определены и проанализированы сезонные особенности аэрозольного загрязнения региона, включая идентификацию источников эмиссии, выделение доминирующих типов частиц и их влияние на радиационный режим атмосферы. Среди особенностей сезонной изменчивости аэрозольной оптической толщины на длине волны 440 нм (AOD440) следует отметить два максимума, которые наблюдались в апреле–мае (0.236 и 0.186) и августе–сентябре (0.127 и 0.150). Минимум сезонных вариаций приходился на декабрь (AOD440=0.069). Расчеты показали, что наличие пылевого аэрозоля в 2–5 раз по сравнению с фоновыми условиями увеличивает выхолаживающее воздействие на верхней и нижней границах атмосферы и вызывает нагревание самой запыленной атмосферы.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:атмосферный аэрозоль; оптическая толщина; пыль; солнечный фотометр; альбедо однократного рассеяния; сезонные вариации
БОРБОРДУК АЗИЯ ЧӨЛКӨМҮНДӨ АТМОСФЕРАЛЫК АЭРОЗОЛДУК ПАРАМЕТРЛЕРДИН ӨЗГӨРҮШҮНӨ ЖЕР ҮСТҮНДӨ МОНИТОРИНГ ЖҮРГҮЗҮҮ
Макалада КРСУнун жана Россия илимдер академиясынын илимий станциясынын (станция IAOCAKRSU, AERONET/PHOTONS) Атмосфералык процесстердин физикасынын бийик тоолуу обсерваториясынын эксперименталдык талаа базасында жайгаштырылган CIMEL CE-318 күн фотометри менен атмосфералык аэрозолдун оптикалык жана микрофизикалык мүнөздөмөлөрүн өлчөөлөрдүн натыйжалары келтирилген. 2022-жылдын сентябрынан 2023-жылдын августуна чейинки жылдык байкоо циклинин негизинде чөлкөмдүн аэрозолдук булгануусунун сезондук өзгөчөлүктөрү, анын ичинде эмиссия булактарын аныктоо, бөлүкчөлөрдүн басымдуу түрлөрүн изоляциялоо жана алардын атмосферанын радиациялык режимине тийгизген таасири аныкталды жана талданды. 2022-жылдын сентябрынан 2023-жылдын августуна чейинки жылдык байкоо циклинин негизинде аймактын аэрозолдук булганышынын сезондук өзгөчөлүктөрү, анын ичинде эмиссия булактарын, бөлүкчөлөрдүн басымдуу түрлөрүн жана алардын атмосферанын радиациялык режимине тийгизген таасирин аныктоо жана талдоо жүргүзүлдү. 440 нм (AOD440) толкун узундугунда аэрозолдук оптикалык тереңдиктин сезондук өзгөрмөлүүлүгүнүн өзгөчөлүктөрүнүн ичинен апрель-май (0,236 жана 0,186) жана август-сентябрда (0,127 жана 0,150) байкалган эки максимумду белгилей кетүү керек. Минималдуу сезондук өзгөрүүлөр декабрда болгон (AOD440=0,069). Эсептөөлөр көрсөткөндөй, чаң аэрозолунун болушу атмосферанын жогорку жана төмөнкү чектеринде фондук шарттарга салыштырмалуу муздатуу эффектин 2-5 эсеге жогорулатат жана чаңдуу атмосферанын өзүн ысытууга алып келет.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:атмосфералык аэрозоль; оптикалык калыңдык; чаң; күн фотометри; бир чачыраган альбедо; сезондук вариация
GROUND-BASED MONITORING OF ATMOSPHERIC AEROSOL PARAMETER VARIATIONS IN THE CENTRAL ASIA REGION
The paper presents the results of measurements of optical and microphysical characteristics of atmospheric aerosol using the CIMEL CE-318 sun photometer located at the Field Experimental Base of the High-Mountain Observatory for Physics of Atmospheric Processes KRSU and Research Station of the RAS in Bishkek (IAOCA-KRSU station, AERONET/PHOTONS). Based on a year-long observational cycle from September 2022 to August 2023, seasonal features of aerosol pollution in the region were identified and analyzed, including the identification of emission sources, the delineation of dominant particle types, and their impact on the atmospheric radiation regime. Among the notable features of seasonal variability in aerosol optical thickness at a wavelength of 440 nm (AOD440), two maxima were observed in April-May (0.236 and 0.186) and August-September (0.127 and 0.150). The minimum of seasonal variations occurred in December (AOD440=0.069). Calculations indicated that the presence of dust aerosol increased the cooling effect at the upper and lower boundaries of the atmosphere 2−5 times compared to background conditions and caused heating of the dust-laden atmosphere itself.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:atmospheric aerosol; optical depth; dust; sun photometer; single-scattering albedo; seasonal variations