Омурзакова Нургул Бектургановна – канд. филол. наук, доцент кафедры кыргызского языка гуманитарного факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, г. Бишкек, Кыргызская Республика, тел.: +996-770 030038, е-mail: omurzakova1976@mail.ru
РОЛЬ С. ЖУСУЕВА В ВОЗНИКНОВЕНИИ И РАЗВИТИИ ФОРМЫ СОНЕТА В КЫРГЫЗСКОЙ ПОЭЗИИ
Изучена история возникновения и развития формы сонета в кыргызской поэзии. Цель исследования – на основании научно-теоретических и поэтических примеров определить, через какие этапы литературного процесса прошёл сонет как форма канонической поэзии. На примере творчества С. Жусуева показан вклад поэта в развитие сонета и так называемого венка сонетов как поэтической формы, отмечено его поэтическое мастерство. Следует признать, что в кыргызской поэзии и до, и после С. Жусуева также обращались к этой форме, хотя его вклад в развитие сонета неоценим. Автор в своей статье опирается на поэтические примеры и приходит к выводу, что, несмотря на канонические сложности, в чём признавался сам поэт, он в своём творчестве смог развить эту форму.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:литература; поэзия; рифма; ритм; поэтика; сонет; венок сонетов; катрен; терцет; четырнадцатистишие; тезис; антитезис; синтез
КЫРГЫЗ ПОЭЗИЯСЫНДАГЫ СОНЕТ ФОРМАСЫНЫН ПАЙДА БОЛУУСУНДА ЖАНА ӨНҮГҮҮСҮНДӨ С. ЖУСУЕВДИН АКЫНДЫК ОРДУ
Аталган макала кыргыз поэзиясында сонет формасынын пайда болуусун жана өнүгүүсүн иликтейт. Изилдөөнүн максаты – илимий-теориялык ойлордун, адабий процесстин негизинде сонеттин форма катары басып өткөн жолун аныктоо. Анын өсүп-өнүгүүсүндө С. Жусуевдин поэтикалык чеберчилигин, анын чыгармачылыгындагы изденүүлөрүн белгилөө. Кыргыз поэзиясында сонеттин, сонеттер алкагынын поэтикалык форма катары жаралышында С. Жусуевдин акындык чеберчилигинин өзгөчө орунга ээ болгондугун аныктайт. Кыргыз поэзиясында С. Жусуевге чейин да, кийин да, сонеттердин үлгүлөрү жаралган, бирок ошого карабастан, формалык түзүлүшү, схемалык уйкаштыгы жагынан сонеттин ички мыйзамына баш ийүү менен алкактын да эрежелеринен алыстабай жазуу өтө оор болгон. Акын поэзия айдыңында өзүнүн чыгармачылык изденүүлөрү менен сонет формасын өркүндөттү, өстүрдү. Улуттук адабий процессте сонеттин үлгүлөрү жазылганы менен алар кенен адабий иликтөөгө алынган эмес. Автор берилген мисалдардын негизинде адабий-теориялык, практикалык анализдерин жүргүзүүгө аракет жасайт.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:адабият; поэзия; уйкаштык; ыргак; поэтика; сонет; сонеттер алкагы; катрен; терцет; он төрт сап; тезис; антитезис; синтез
THE ROLE OF S. ZHUSUEV IN THE EMERGENCE AND DEVELOPMENT OF THE SONNET FORM IN KYRGYZ POETRY
This article is devoted to the definition of the emergence and development of sonnets in Kyrgyz poetry. The purpose of the research is to determine, on the basis of scientific and theoretical thoughts and poetic examples, what literary process passed sonnet as a form of canonical poetry. Note the poetic mastery, creative search of the poet in the development of sonnets and wreaths sonnets, as a poetic form. In Kyrgyz poetry before and after S.Zhusuev addressed this form. It is very difficult to endure the internal development and poetic form of the sonnet. The author relies on poetic examples in his article and concludes that despite the canonical difficulties the poet has developed this form.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:literature; poetry; rhyme; rhythm; poetics; sonnet; wreath of sonnets; katren; tercet; fourteen lines; thesis; antithesis; synthesis