Чекеева Бегаим Саматовна – аспирант, ст. преподаватель кафедры социально-гуманитарных дисциплин Кыргызского государственного университета культуры и искусств им. Б. Бейшеналиевой, г. Бишкек, Кыргызская Республика, тел.: +996-553 153013, е-mail: begichekeeva@gmail.com
ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ СЛОВ, ОТНОСЯЩИХСЯ К ТИПАМ МУЗЫКАЛЬНЫХ ИНСТРУМЕНТОВ ЧООРА
Рассматриваются лексико-семантические особенности слов, относящихся к разновидностям кыргызских музыкальных инструментов, связанных с названиями «чоор». Отмечается, что названия связаны с материалом, из которого они изготовлены, и функцией, которую они выполняют. Указывается, что музыкальные инструменты использовались в повседневной жизни с целью подачи сообщений и сигналов, а также в качестве игрушек. В статье установлено, что названия, относящиеся к частям чоора, такие как головка, глаз, отверстие, встречаются и в других музыкальных инструментах кыргызов. Отмечены и написаны варианты некоторых духовых музыкальных инструментов с разными названиями, названия некоторых частей музыкальных инструментов можно встретить и в названиях изделий, которыми пользовался кыргызский народ с незапамятных времён. Было установлено, что названия произошли от аналогии и сравнения.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:чоор; чопо чоор; духовой инструмент; камышовый чоор; отверстие; туулга чоор; балтыркан чоор
ЧООРДУН ТҮРЛӨРҮНӨ БАЙЛАНЫШТУУ АТОО СӨЗДӨРДҮН ЛЕКСИКА-СЕМАНТИКАЛЫК ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Макалада кыргыз тилиндеги чоор жана анын түрлөрүнө байланыштуу атоолордун лексика-семантикалык бөтөнчөлүктөрү аныкталды. Атоо сөздөрдүн жасалган затына, аткарган функциясына, берген семантикалык маанисине жараша аталыштары берилди. Чоордун түрлөрүнүн турмуш-тиричиликте кабар берүүчү, белги берүүчү функция аткаргандыгы жана оюнчук иретинде да пайдаланылгандыгы белгиленди. Кыргыз улуттук үйлөмө музыкалык аспаптардын катарына кирген чоордун түрлөрүнө байланыштуу баш, көз, көзөнөк сыяктуу бөлүктөрүнүн аталыштары кыргыз элинин башка аспаптарында да кездеше тургандыгы көрсөтүлдү. Кээ бир үйлөмө музыкалык аспаптардын ар кандай аталыштагы варианттары белгиленген жана жазылган, музыкалык аспаптардын айрым бөлүктөрүнүн аттарын кыргыз эли
байыртадан бери колдонуп келген буюмдардын аталыштарынан да кездештирүүгө болот. Атоо сөздөр аналогиядан жана салыштыруудан келип чыккандыгы аныкталды.
чоор; чопо чоор; үйлөмө аспап; камыш чоор; көзөнөк; туулга чоор; балтыркан чоор
LEXICO-SEMANTIC FEATURES OF WORDS RELATED TO THE TYPES OF MUSICAL INSTRUMENTS CHOOR
The article defines the lexical and semantic features of words related to varieties of Kyrgyz musical instruments associated with the names choor. It has been noted that the names are related to the material from which they are made and the function they perform. It was stated that musical instruments were used in everyday life for the purpose of sending messages and signals, and also as toys. It has been established that names related to parts of the choor, such as head, eye, hole, are also found in other Kyrgyz musical instruments. Variants of some wind musical instruments with different names have been marked and written, the names of some parts of musical instruments can also be found in the names of products used by the Kyrgyz people since time immemorial. It was found that the names originated from analogy and comparison.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:the choor; chopo choor; wind instruments; jungle choor; opening; tuulga choor; baltyrkan choor