«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

В статье отправной точкой служит идея о том, что модель языка, общий взгляд на язык становятся основой для выработки новых методов исследования и описания языка. Исходя из этого проводится обзор разных исследовательских оценок того, как А.С. Пушкин видел развитие русского языка, какова модель языка в представлении поэта-реформатора, что нашло отражение в собственной работе поэта над языком, в его критических заметках, письмах, художественном лексиконе, в построении произведений и строе художественной речи. Рассматриваются трактовки филологов Г.О. Винокура, Б.В. Томашевского, В.В. Виноградова, которые выделили в модели языка Пушкина сближение с народной простотой слога, минимизацию "украшательств" поэтической речи, разрушение жёсткого разделения языка поэзии и языка прозы, прозаизацию лирического текста, устранение жёстких границ соответствия между стилем и жанром текста.

динамизм языка; модель языка; индивидуальные стили; история литературного языка; русское художественное слово; стиль языка; творческий метод; старый и новый стили; язык Пушкина

Бул макалада тилдин модели, тилге болгон жалпы көз караш тилди изилдөөнүн жана сүрөттөөнүн жаңы ыкмаларын иштеп чыгууга негиз болуп саналат деген ой, идея негизи, башталышы болуп саналат. Ушундан улам, А.С. Пушкиндин орус тилин өнүктүрүү боюнча көз караштарын, акын-реформатордун тилдин модели кандай болгонун, өзүнүн тили боюнча ишинде, сын жазмаларында, каттарында, көркөм лексиконунда, чыгармаларынын түзүлүшүндө жана көркөм сөзүндө чагылдырылганын, изилдөөчүлөрдүн ар кандай баалоолору боюнча чечмелөө жүргүзүлөт. Макалада филологдор Г.О. Винокур, Б.В. Томашевский, В.В. Виноградовдун Пушкиндин тил моделиндеги элдик жөнөкөйлүккө жакындашууну, поэтикалык сөздүн "кооздуктарынын" минималдашуусун, поэзия тили менен проза тилинин өзгөчө бөлүнүшүнүн бузулушун, лирикалык тексттин прозалануусун, стиль менен тексттин жанрынын ортосундагы катуу чектөөлөрдүн жок кылынышын бөлүп көрсөтүү боюнча түшүндүрмөлөрү каралат.

тилдин динамикасы; тилдин модели; индивидуалдуу стилдер; адабий тилдин тарыхы; орус көркөм сөзү; тил стили; чыгармачылык метод; эски жана жаңы стилдер; Пушкиндин тили

The starting point of the article is the idea that the model of language and the general perspective on language form the basis for developing new methods of researching and describing language. Based on this, the article reviews various scholarly assessments of how A.S. Pushkin viewed the development of the Russian language, the language model as envisioned by the poet-reformer, and how this was reflected in Pushkin's own work on language, his critical notes, letters, artistic lexicon, the construction of his works and the structure of his artistic speech. The article examines the interpretations of philologists G.O. Vinokur, B.V. Tomashevsky, and V.V. Vinogradov, who highlighted the convergence with the simplicity of folk speech, the minimization of "embellishments" in poetic language, the breakdown of the rigid separation between the language of poetry and and the language of prose, the prose-ization of lyrical texts, and the removal of strict boundaries between the style and the genre of the text in Pushkin's language model.

dynamism of language; language model; individual styles; history of literary language; Russian artistic word; language style; creative method; old and new styles; Pushkin's language