«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Архитектурное наследие Средней Азии и Казахстана – всемирное достояние. Разрушение или утрата культурных ценностей региона угрожает потерей целого пласта архитектурных шедевров. Поэтому так велика необходимость их реставрации и консервации, что будет способствовать объединению усилий международного сообщества по охране и популяризации памятников архитектуры. Рассмотрены риски, вызовы и угрозы, которые напрямую влияют на сохранность памятников архитектуры – их реставрации и консервации. Страны Центральной Азии могут потерять архитектурное наследие в результате неконтролируемой урбанизации, некачественной реставрации и консервации, чрезмерной эксплуатации объектов культуры и природы в коммерческих целях, экологических и техногенных катастроф, неправильного управления и планирования. Отмечена необходимость объединения стран Средней Азии и Казахстана совместно с международным сообществом по наращиванию усилий для предотвращения грозящей возможности утраты архитектурных ценностей.

архитектурное наследие; реставрация; консервация, список ЮНЕСКО; историческая застрой-ка; экология; исторический квартал

Орто Азиянын жана Казакстандын архитектуралык мурасы дүйнөлүк мурас болуп саналат. Аймактагы маданий баалуулуктарды жок кылуу же жоготуу архитектуралык шедеврлердин бүт катмарын жоготуу коркунучуна алып келет. Ошондуктан аларды реставрациялоонун жана консервациялоонун зарылдыгы абдан чоң, бул архитектуралык эстеликтерди коргоо жана жайылтуу боюнча дүйнөлүк коомчулуктун күч-аракетин бириктирүүгө өбөлгө түзөт. Макалада архитектуралык эстеликтердин коопсуздугуна түздөн-түз таасир этүүчү тобокелдиктер, чакырыктар жана коркунучтар - аларды реставрациялоо жана консервациялоо каралат. Борбор Азия өлкөлөрү көзөмөлсүз урбанизациянын, сапатсыз реставрациянын жана консервациянын, маданий жана жаратылыш объекттерин коммерциялык максатта ашыкча эксплуатациялоонун, экологиялык жана техногендик кырсыктардын, туура эмес башкаруунун жана пландаштыруунун натыйжасында өзүнүн архитектуралык мурастарын жоготуп алышы мүмкүн. Архитектуралык баалуулуктарды жоготуу коркунучун алдын алуу боюнча аракеттерди күчөтүү үчүн Борбордук Азия өлкөлөрүн жана Казакстанды эл аралык коомчулук менен бирге бириктирүү зарылчылыгы белгиленди.

архитектуралык мурас; калыбына келтирүү; сактоо, ЮНЕСКОнун тизмеси; тарыхый имарат-тар; экология; тарыхый квартал

The architectural heritage of Central Asia and Kazakhstan is a World Heritage Site. The destruction or loss of cultural property in the region constitutes the impoverishment of the world’s wealth. The scale and severity of the new dangers threatening the architectural heritage, as well as restoration and conservation, unites the countries of the region and the international community in the protection and promotion of architectural monuments. The article is devoted to the risks, challenges and threats that directly aff ect the safety of architectural monuments, their restoration and conservation. The countries of Central Asia may lose their architectural heritage as a result of uncontrolled urbanization, poor-quality restoration, lack of restoration and conservation, over-exploitation of cultural and natural objects for commercial purposes, environmental and man-made disasters, mismanagement and planning. The necessity of uniting the countries of Central Asia and Kazakhstan together with the international community to increase eff orts to prevent the impending loss of architectural values was noted.

architectural heritage; restoration; conservation, UNESCO list; historical buildings; ecology; historical quarter